Het Eiland van Schalkwijk is een voorbeeld van gebiedsontwikkeling-nieuwe-stijl, ook wel uitnodigingsplanologie genoemd. Daarbij beperkt de overheid zich tot een faciliterende rol en worden private initiatiefnemers als het ware uitgenodigd om ontwikkelingen in te zetten.
Experimenteergebied
De provincie Utrecht heeft het Eiland van Schalkwijk in de Provinciale Ruimtelijke Structuurvisie (PRS) en Provinciale Ruimtelijke Verordening (PRV) aangewezen als experimenteergebied, om zo de ontwikkeling ervan te stimuleren. Een aantal regels, die elders in het landelijk gebied wel gelden, zijn hier niet van kracht. Dat betekent niet dat het vrijheid blijheid is. In het Koersdocument Eiland van Schalkwijk stellen provincie en gemeente het kader voor de ruimtelijke ordening van het gebied. Dit document is opgenomen in de PRV.
Nederland boven Water
Experimenteren vergt ook evalueren. Wat gaat goed? Wat kan beter? Wat zijn kritische succesfactoren? Om antwoord te krijgen op deze vragen is het Eiland van Schalkwijk opgenomen als praktijkcasus in het innovatieve opleidingsprogramma Nederland boven Water, dat is gewijd aan gebiedsontwikkeling. Hierin staan twee dingen centraal: leren vanuit de praktijk en de wetenschap. De provincie hoopt dat dit opleidingsprogramma helpt om antwoord te geven op de vraag of, en onder welke condities uitnodigingsplanologie ook elders is toe te passen. De belangstelling voor het Eiland van Schalkwijk is goed, maar kan ook contraproductief werken. De provincie vindt het belangrijk dat alle partijen de tijd en rust krijgen die nodig is om dit experiment te laten slagen.
