De provincie Utrecht gaat het openbaar vervoer in de provincie opnieuw aanbesteden. Om goed van start te gaan hebben wij onze belangrijkste uitgangspunten op een rij gezet. Deze staan in de Nota van Uitgangspunten , die is vastgesteld door het dagelijks bestuur van de provincie Utrecht. Dit document is nu vrijgegeven voor inspraak.
Wat vinden wij belangrijk?
Hieronder leest u de beknopte weergave van onze uitgangspunten.
We zoeken niet zomaar een concessiehouder, maar een partner. Nee, niet als modewoord; echt in de praktijk! Een partner die meedenkt en meedoet. Die er samen met ons, met vervoerders van buiten de provincie en met andere partijen alles aan doet om reizigers snel en betrouwbaar van A naar B te brengen.
Zekerheden zijn onzeker geworden. Dat zagen we toen COVID-19 de wereld overnam. De afgelopen periode heeft ons geleerd dat mensen snel wennen aan nieuwe manieren van reizen en werken. Daarom gaan we de nieuwe concessies niet in beton gieten, maar kiezen we voor flexibiliteit. Maar wel met 'herijkingsmomenten', zodat onze concessiehouders hun werk goed in kunnen richten voor de korte en middellange termijn.
Dat er zaken veranderen als een nieuwe concessiehouder het openbaar vervoer gaat verzorgen, is logisch. Maar daar willen we de reiziger zo min mogelijk mee lastigvallen. Daarom zoeken we partners die net als wij geloven in voortdurend ontwikkelen. Geen 'big bang' bij de start van de nieuwe concessie, maar gewoon verder gaan waar we gebleven waren. Op de goede weg naar nog beter.
Wij vinden innovatie belangrijk, maar betrouwbaarheid ook. We willen nogal wat. Duurzaam openbaar vervoer, veilig, toegankelijk en snel. Alles om onze reizigers excellent openbaar vervoer te kunnen bieden. Maar die ambities mogen niet ten koste gaan van de betrouwbaarheid. Want voor reizigers is het belangrijk dat de bus gewoon blijft rijden.
De verantwoordelijkheid voor de opbrengsten hebben we allebei. Ja, de uitvoering van het openbaar vervoer in Utrecht ligt bij de concessiehouders. Maar dat betekent niet dat de provincie er niets mee van doen heeft. We doen het samen. We dragen samen de verantwoordelijkheid. Voor de ontwikkelingen én de opbrengsten.
We verdelen het Utrechtse openbaar vervoer in twee delen: het vervoer in het hart van de provincie, inclusief de tram, en het vervoer in de cirkel eromheen. We verlenen dus twee concessies: 'Utrecht Binnen' en 'Utrecht Buiten'. Het spreekt voor ons voor zich dat de concessiehouders nauw samen gaan werken, met elkaar en vervoerders buiten de provincie.
De reiziger moet op het openbaar vervoer kunnen bouwen. Daarom vinden wij continuïteit heel belangrijk. We kiezen voor de nieuwe concessies dan ook een termijn van tien jaar, met een mogelijkheid om nog eens met vijf jaar te verlengen.
Openbaar vervoer is er voor iedereen. Maar dat betekent niet dat we voor iedere voordeur een sneltram kunnen laten stoppen. Teveel vervoer bieden voor te weinig reizigers is helaas onbetaalbaar. Daarom hebben we 'standaard OV', 'flexibel OV' en een 'OV-vangnet'.
Standaard OV en flexibel OV horen in onze concessies. Het OV-vangnet is er voor wie écht te ver weg woont of door omstandigheden niet met het standaard OV mee kan. Op dit moment is dat de Regiotaxi. Dit blijven wij organiseren, maar op een andere manier.
Deelmobiliteit valt niet onder het openbaar vervoer. Met deelmobiliteit bedoelen wij bijvoorbeeld deelauto’s en deelscooters. Deelmobiliteit is dus geen onderdeel van de concessie. Toch staat er wel iets over in onze Nota van Uitgangspunten. Want wij zien een belangrijke rol voor deelmobiliteit in het eerste en het laatste deel van de reis die onze reizigers afleggen. Bijvoorbeeld van hun huis tot de bushalte. Wij vinden daarom dat de nieuwe concessiehouders hier in ieder geval informatie over moeten geven aan de reizigers.
Zero emissie in 2028. Oftewel: openbaar vervoer zonder uitstoot van schadelijke stoffen. Dat vraagt om nieuwe bussen en om voldoende capaciteit van het Utrechtse energienetwerk. Kortom: dit uitgangspunt is nog een puzzel. Een puzzel waar ook de nieuwe concessiehouders een belangrijke rol in hebben.
Om met zero-emissie-bussen te kunnen rijden, zijn aansluitingen op het elektriciteitsnet nodig. In stallingen én daarbuiten. Er zijn al enkele aangepaste stallingen met een netaansluiting. Wij gaan onderzoeken wat ervoor nodig is om in de hele provincie Utrecht met zero-emissie-bussen te kunnen rijden. Het aanleggen van een goede netaansluiting kost namelijk veel tijd.
Of ze nu rijden op benzine, diesel, waterstof of elektriciteit: alle voertuigen in het openbaar vervoer moeten regelmatig 'bijtanken'. Hoe en waar, dat mogen de toekomstige concessiehouders bepalen. Onze voorkeur gaat uit naar opladen in of vlakbij de stallingen.
Wie duurzaam wil werken, moet letten op energiegebruik. Wij kijken daarom bij het verlenen van de concessies naar slim gebruik van energie. En naar de soort energie die gebruikt wordt. Wij hebben een voorkeur voor regionaal opgewekte, groene energie.
De provincie is niet de instantie die bussen aanschaft of onderhoudt. Dat laten we graag over aan vakmensen. In de nieuwe concessies komt dan ook duidelijk te staan dat de concessiehouders verantwoordelijk zijn voor inkoop, beheer, onderhoud en inzet van de bussen.
Duurzaamheid is meer dan alleen zero emissie. Ook circulariteit draagt bij aan een beter milieu en klimaat. Bijvoorbeeld door bussen zo lang mogelijk te gebruiken. En door goed op te letten wat er met afgedankte batterijen van elektrische voertuigen gebeurt. Zo kunnen concessiehouders het openbaar vervoer nóg duurzamer maken.
Wij vragen veel. En gaan in de gaten houden of de nieuwe concessiehouders dat ook waarmaken. Dat doen we op een vaste, transparante manier: met vooraf opgestelde criteria. Deze KPI’s (Kern Prestatie Indicatoren) gaan onder meer over klanttevredenheid, reisinformatie en rituitval.
De afgelopen jaren was het al op steeds meer plekken te zien: ons merk U-OV. Het heeft een goede naamsbekendheid en springt in het oog. Daarom willen we U-OV uitrollen over de hele provincie. We zoeken meerdere concessiehouders; die moeten dus goed kunnen samenwerken om onder één vlag te opereren.
De provincie is verantwoordelijk voor het vaststellen van de tarieven van het openbaar vervoer. De vervoerders doen ons voorstellen binnen de afspraken die we hebben gemaakt. Maar 'wat kost het' is niet de enige vraag die belangrijk is voor de reiziger. 'Kan ik makkelijk afrekenen' is ook een aandachtspunt. We zoeken concessiehouders die het betaalgemak voor de reiziger kunnen vergroten. Zelfs voor de reiziger die digitaal minder vaardig is.
We vinden het heel belangrijk dat de nieuwe concessiehouders begrijpelijke en volledige reisinformatie hoog op hun prioriteitenlijst hebben staan. Voor iedereen. De reiziger moet daar altijd op kunnen rekenen.
Mobility as a Service (MaaS), dat betekent openbaar vervoer met digitale diensten en betaalgemak. MaaS heeft volgens ons de toekomst. MaaS is mobiliteit op maat en daarmee bedienen we onze reizigers het best. De nieuwe concessiehouders moeten dus MaaS-waardig zijn. Ze willen net als wij de kwaliteit van het openbaar vervoer in de provincie verhogen met online toepassingen zoals apps. Daarvoor moeten zij ook met andere partijen samenwerken.
De reizigers gaven de (sociale) veiligheid in het Utrechtse openbaar vervoer in 2020 een 8,2 als rapportcijfer. Een mooi cijfer, en dat willen we graag zo houden. We verwachten dan ook dat onze nieuwe concessiehouders samen met de gemeenten, de politie en de provincie actief werken aan de verbetering van de sociale veiligheid voor alle reizigers.
Wij verwachten van onze nieuwe vervoerders niet alleen dat ze goed voor de reizigers zorgen, maar ook dat ze goed voor hun medewerkers zorgen. Daarom gaan we alleen in zee met concessiehouders die zich houden aan de cao Stad- en streekvervoer. Ook vinden we het belangrijk dat mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk kunnen bij de concessiehouder.
De provincie Utrecht wil dat iedereen mee kan doen in de samenleving. Ook het openbaar vervoer moet zo toegankelijk mogelijk zijn. Dus moeten de concessiehouders bijvoorbeeld zorgen voor aangepaste bussen, maar ook voor duidelijke reisinformatie die voor iedereen goed te begrijpen is. Zodat elke Utrechter zoveel mogelijk zelfstandig gebruik kan maken van het openbaar vervoer.
Onze ambities zijn groot: emissieloos openbaar vervoer, zoveel mogelijk circulariteit en een goed OV-aanbod voor een steeds bredere en fors groeiende groep reizigers. Het is logisch dat hoge eisen en meer reizigers ook hogere kosten met zich meebrengen. Daarom willen wij de groeiende reizigersopbrengsten weer in ons openbaar vervoer investeren.
De vier grote steden in Nederland mogen wettelijk gezien kiezen voor 'inbesteden'. Dat betekent dat zij zelf het openbaar vervoer organiseren met een vaste concessiehouder. Wij kiezen daar niet voor. De provincie Utrecht besteedt de opdracht voor de hele provincie aan, omdat we geen redenen hebben om niet op de ingeslagen weg door te gaan.
De concessies verlenen wij aan concessiehouders die zich onderscheiden op de vier doelen voor de concessie: kwaliteit, betrouwbaarheid, duurzaamheid en flexibiliteit, tegen een eerlijke prijs. Een stevige verlanglijst, waar alleen écht goede concessiehouders aan kunnen voldoen. Wij zoeken de beste.