Landbouw

Provinciale Staten van de provincie Utrecht hebben op 27 september 2018 de Landbouwvisie provincie Utrecht 2018 - perspectief voor de landbouw vastgesteld.

Landbouw met perspectief

Het gaat om een herijking van de Landbouwvisie uit 2011.  De huidige maatschappelijke opgaven maken een transitie in de landbouw noodzakelijk.  Vanuit een toekomstbeeld voor de landbouw in 2050, beschrijft de Landbouwvisie wat de provincie gaat doen om die beoogde transitie, mét alle partners vorm te geven. De Landbouwvisie is geen blauwdruk, wel een richtingwijzer in een transitie naar een vitale, duurzame landbouw. De provincie streeft naar een maatschappelijk gewaardeerde én vitale en duurzame landbouw. Een landbouw die circulair, natuurinclusief en klimaatneutraal is en zeker ook economisch rendabel: een landbouw met perspectief.

Dit perspectief wordt uitgewerkt naar doelen en een aanpak voor de onderwerpen: Verbinding stad-land, Gezondheid, Ruimtelijk beleid en landbouwstructuur, Vrijkomende  Agrarische bebouwing, Circulaire landbouw, Duurzame landbouw met natuur, Waterkwaliteit, Klimaat en energie, Bodemdaling en Klimaatadaptatie en waterbeheer. ln een lerend proces, samen met de sector, andere overheden en maatschappelijke organisaties, willen we toewerken naar dit toekomstbeeld.

Samenwerking

De Landbouwvisie is opgesteld in nauwe afstemming met het proces van de Omgevingsvisie en is tot stand gekomen in een participatief proces. De provincie heeft hiervoor met vertegenwoordigers van veel betrokken partijen gesproken: o.a.  landbouw- en natuurorganisaties, de AVP-gebiedscommissies, andere overheden, kennisinstellingen, (agrarische) bedrijven, etc. Hun waardevolle inbreng tijdens dit participatieve proces heeft voor een belangrijk deel bijgedragen aan de Landbouwvisie, zoals die nu voorligt. Ook de verdere uitwerking en realisatie pakt de provincie gezamenlijk met betrokkenen op.

Gezonde agrarische bedrijven zijn onmisbaar in het landelijk gebied. Agrariërs hebben niet alleen een boerenbedrijf, maar leveren ook een belangrijke bijdrage aan het landschap, recreatie en natuurbeheer. De provincie steunt daarom boeren die op een duurzame manier willen uitbreiden of nieuwe activiteiten willen starten. Dit doet zij door hier letterlijk ruimte voor te geven in de regels voor ruimtelijke ontwikkeling. Ook is de ervenconsulent geïntroduceerd die helpt om (ver)bouwplannen in goede banen te leiden, zodat nieuwe gebouwen op het erf de omgeving mooier maken.

Landbouwvisie

De kern van de Landbouwvisie is:

• Ruimte voor ondernemerschap
• Focus op eigen verantwoordelijkheid.

Europa en het Rijk zijn voor de landbouw het meest bepalend als het gaat om economische ondersteuning en regelgeving (onder meer milieu). De landbouwvisie is een bouwsteen van de Omgevingsvisie.

De provincie streeft naar een rendabele landbouwsector in 2025 die:

1. voedsel kan produceren;
2. het landschap open en groen houdt;
3. kan bijdragen aan milieudoelen;
4. kan inspelen op de vraag naar rust, ruimte en beleving.

De boer krijgt ruimte om hierin eigen keuzes te maken. De provincie stuurt hierin bij als dat nodig is voor bijvoorbeeld landschap, natuur of dierenwelzijn. Het kiezen voor duurzaamheid en kwaliteit, een blijvend toekomstperspectief voor de landbouw en ruimte voor ondernemerschap heeft geleid tot het motto van de landbouwvisie: 'Duurzame groei in een gevarieerd landschap'.

Gezien bovenstaande vier doelen richt de provincie zich op:

• het behouden en versterken van een economisch rendabele bedrijfsvoering;
• schaalvergroting, afgestemd op de kwaliteit van het landschap;
• het versterken van duurzaamheid en een aantrekkelijke leefomgeving;
• het versterken van de relatie platteland en stad.

De Landbouwvisie is een bouwsteen voor de Omgevingsvisie, die volgens de nieuwe Omgevingswet wordt opgesteld.

Voor een rendabele bedrijfsvoering wil de provincie het ruimtelijk mogelijk maken om te groeien. Deze ruimtelijke groei wordt vooral geregeld via de ruimtelijke ordening, de Provinciale Ruimtelijke Structuurvisie (PRS) en de Provinciale Ruimtelijke Verordening (PRV). Voor blijvend economisch perspectief geeft de provincie landbouw de ruimte om door te groeien tot een bouwperceel van maximaal 1,5 hectare. Doorgroei naar een bouwperceel van 2,5 hectare (voor niet-grondgebonden veehouderij enkel mogelijk in delen van het reconstructiegebied) is alleen onder voorwaarden mogelijk. In de brochure Nieuwe Stallen met Kwaliteit (pdf, 3,1 MB) vindt u hier meer informatie over.

Vrijwillige kavelruil

Verder ondersteunt de provincie vrijwillige onderlinge kavelruil tussen boeren door een kavelruilbegeleider in te zetten en notaris- en kadasterkosten te subsidiëren (Uitvoeringsverordening subsidie Agenda Vitaal Platteland provincie Utrecht). Voor de kwaliteit van het landschap is in de PRS en PRV de Kwaliteitsgids Utrechtse Landschappen vermeld. Deze gids vormt de bron om de verhalen en de structuren van het landschap te borgen.

In de provincie Utrecht zijn ongeveer 2500 landbouwbedrijven (situatie 2020). Naar schatting halen ongeveer 2000 agrarische bedrijven het inkomen helemaal of voor het grootste deel uit het agrarisch bedrijf. De overige landbouwbedrijven zijn parttime- of hobbyboeren.

Sectoren

In de provincie Utrecht is de melkveehouderij verreweg de grootste sector. Gevolgd door de overige graasdierbedrijven. De intensieve veehouderij (pluimvee-, varkens- en vleeskalverenhouderij) is vooral te vinden in het oosten van de provincie. De fruitteelt is vooral in het Kromme Rijngebied van betekenis. Er is gelokaliseerd glastuinbouw in enkele gebieden (Harmelerwaard, polder Derde Bedijking bij Mijdrecht). Er is relatief weinig akkerbouw in de provincie.

Werkgelegenheid

De Utrechtse landbouw levert een bescheiden bijdrage aan de Utrechtse werkgelegenheid (0,8%) en economie (0,3%). De Utrechtse landbouw kan worden getypeerd als relatief kleinschalig met een sterk multifunctioneel karakter. De verkavelingssituatie is gemiddeld redelijk, maar bij de grotere bedrijven vaak matig.

Oppervlakte

De landbouw bepaalt in de provincie Utrecht grotendeels het ruimtegebruik. De Utrechtse landbouw is met 57% van het oppervlak de grootste grondgebruiker van de provincie. Daarvan is bijna 95% in gebruik door de graasdierbedrijven (grasland en snijmaïs).

Landbouw en Milieu (LaMi) is het loket voor agrarische ondernemers in de provincie Utrecht. LaMi helpt boeren milieunormen (sneller) te halen en ondersteunt bij de ontwikkeling van duurzame innovaties.

Strategie

LaMi is gericht op bewustwording: laten zien dat duurzame landbouw heel goed mogelijk is. Zowel milieukundig als bedrijfseconomisch. Dit doet de provincie Utrecht door (groepen) boeren en tuinders te ondersteunen die een idee hebben waar ze mee aan de slag willen. Dit kan bijvoorbeeld door praktijkonderzoek naar de haalbaarheid en betaalbaarheid van dat idee. Of door een demonstratieproject. Resultaten, mijlpalen, successen en tips delen we zoveel mogelijk. Zo zorgt LaMi ervoor dat iedereen er zijn voordeel mee kan doen en zelf initiatief kan nemen.

Innovatie

Agrarische ondernemers in de provincie Utrecht die willen innoveren op het vlak van landbouw en milieu, energie, bodem en water kunnen contact opnemen. Zij kunnen samen met de provincie kijken of er mogelijkheden zijn. LaMi valt onder de Agenda Vitaal Platteland en ondersteunt programmabureau Utrecht-West en gebiedscoöperatie O-gen bij het formuleren, uitvoeren en coördineren van projecten.

Onduidelijkheid over de oorzaak van mogelijke gezondheidsrisico’s van geitenhouderijen voor hun directe omgeving, heeft provinciale staten mede op advies van GGD regio Utrecht, doen besluiten de vestiging en/of uitbreiding van geitenhouderijen van meer dan 10 geiten te verbieden. Ook het omzetten  van bestaande agrarische bedrijven naar geitenhouderijen met meer dan tien geiten, is niet meer mogelijk.

De regeling gaat woensdag 11 juli 2018 in en geldt in ieder geval totdat er meer duidelijkheid bestaat over de oorzaak van de verhoogde gezondheidsrisico’s en daarmee ook de mogelijkheden deze risico’s te voorkomen.

Gezonde en duurzame voeding voor iedereen. Een urgentie die vraagt om kennis, innovatie, samenwerking en actie bij verschillende projecten op het gebied van landbouw, voeding en kennis. Van een gezamenlijke voedselopgave naar impact. Dat is de ambitie van de provincie Utrecht en haar partners van de Regio Deal Foodvalley.

De Regio Deal Foodvalley is een meerjarige samenwerking tussen het Rijk en acht partijen uit de regio: Regio Foodvalley, Wageningen University & Research, Universiteit Utrecht, provincie Gelderland, provincie Utrecht, LTO Noord, VNO-NCW midden en Waterschap Vallei en Veluwe.

Meer informatie

Website Regio Deal Foodvalley

Infographic