Tienduizenden woningen erbij in onze regio voor 2030, dat is de ambitie van de provincie Utrecht. Maar hoe? Kijk omhoog! Bovenop flats kun je vaak nog woonlagen bouwen en dat kan duizenden woningen per jaar opleveren. Dit heet optoppen. En dat is precies wat woningbouwcorporatie Portaal doet in Soest.
Wij als provincie Utrecht willen zorgen voor voldoende betaalbare en passende woningen. We brachten in kaart waar het zogenaamde optoppen binnen onze regio mogelijk is. De grootste kansen liggen in de naoorlogse wijken. Daar zijn vaak lage flatgebouwen die meer kunnen dragen dan ze nu doen.
Wij zien kansen in de lucht, daarom bouwen we boven op de voormalige serviceflat Hoog Soestdijk in Soest nog eens twintig appartementen.
Start met optoppen
Portaal is een van de eerste woningbouwcorporaties in de regio die actief is met optoppen: “Wij kijken naar mogelijkheden,” zegt Gert. “We kochten Hoog Soestdijk een paar jaar geleden van een investeringsmaatschappij en gingen meteen aan de slag met renovatie. Daarna keken we of het dak geschikt was om extra woningen op te zetten. Dat bleek prima mogelijk door een stalen frame op het dak te plaatsen. Er ligt een mooie grote, parkachtige tuin om de flat heen en dat is een voordeel bij optoppen. Daardoor hebben omwonenden minder last van de bouwwerkzaamheden.”
Communicatie en participatie
Een geschikte locatie is dus belangrijk. “En communicatie!” benadrukt Gert. “We nemen de bewoners en omwonenden zoveel mogelijk mee in onze plannen. Andersom nemen we hun ideeën waar het kan mee in de bouwplannen. Zoveel mogelijk participatie dus. Een wens van omwonenden is bijvoorbeeld dat we de woningen wat verder achter op het dak plaatsen, zodat ze minder schaduw hebben van de ‘optop-woningen’. Dat gaan we doen.”
Bouwen als een Ikea-kast
Voor de bestaande bewoners van Hoog Soestdijk is het optoppen natuurlijk geen pretje: wekenlang in de stofwolken en de herrie van de bouw. Hoe krijg je hen mee in de plannen? Gert: “We beperken de overlast en de bouwtijd door zoveel mogelijk kant en klaar te fabriceren. Het ontwerp wordt digitaal in een 3D-model uitgewerkt; de wanden, vloeren en daken. Die delen zetten we ter plekke in elkaar, bijna net als een Ikea-kast. Daarnaast zitten er ook voordelen aan voor de bewoners. Wij gaan bijvoorbeeld samen de tuin aanpakken na de verbouwing. Als alles goed gaat, worden de woningen eind 2025 opgeleverd. Dan gaat al het bouwmateriaal de tuin uit en investeren we in een mooie groene omgeving met bloeiende planten, terrassen en perkjes. Een fijne plek voor en door de bewoners.”
Subsidie voor optoppen
Optoppen versnelt de bouw en verduurzaming van woningen, daarom stelt de provincie Utrecht subsidie beschikbaar voor optop-projecten. We willen zoveel mogelijk binnenstedelijk bouwen. Op een dak bouwen past binnen die ambitie. Het betekent minder nieuwbouw in het groen en dat betekent weer minder verstoorde flora en fauna. Zo kunnen we blijven genieten van een gezonde, groene omgeving. Optoppen is ook een mooie kans voor gemeenten die worstelen met de vraag waar al die nieuwe huizen moeten komen, want je hoeft geen grond aan te kopen en het past vaak binnen bestaande bestemmingsplannen. Ook Verenigingen van Eigenaren (VvE’s) kunnen ervan profiteren. Vaak hebben zij te weinig gespaard om hun woningen te verduurzamen. Ze kunnen dat alsnog doen als ze hun dak verkopen aan een investeerder die er woningen op zet. Win-win!
Acht- stappenplan met andere provincies
Voor deze nieuwe manier van bouwen hebben gemeenten en corporaties kennis nodig. Daarom hebben we samen met vier andere provincies in 2024 een acht-stappenplan gemaakt voor een succesvol optop-project. Denk daarbij aan het op tijd betrekken van de bewoners en het bepalen of optoppen technisch en financieel kan.
Vergunningaanvraag bij gemeente
Gert: “De provincie is erg betrokken en geeft echt een boost aan dit project. Ze zorgde onder andere voor korte lijntjes en een vast aanspreekpunt bij de gemeente Soest, die de vergunningen moet verlenen. De vergunningaanvraag bij de gemeente duurt namelijk erg lang, want voor hen is het ook allemaal nieuw. We zijn blij dat de provincie haar nek uitsteekt en extra budget vrijmaakt om dat traject te versnellen.”
Voor ons is dit een leerzame pilot, want we doen veel ervaring op. Dit kunnen wij en andere partijen weer gebruiken om het in de toekomst nog beter te doen.
Leerzame pilot
Het is niet alleen goud wat er blinkt, want optoppen kent ook nadelen. Gert: “Er liggen nu achttien bezwaren van bewoners en omwonenden. Die gaan bijvoorbeeld over toch wat minder zon in de tuin en parkeeroverlast. We hebben goed geluisterd en zorgen daarom voor zeven extra parkeerplekken boven op de wettelijke norm. Maar het is lastig het helemaal goed te doen.”
Meer informatie?
Kijk dan op de website www.versnellingwoningbouw.nl. Daar staat ook de handreiking voor gemeenten en woningbouwcorporaties.