Grondwater

Voor het drinkwater en de natuur moet het grondwater natuurlijk schoon zijn. Daarom heeft de provincie beschermde zones rondom onttrekkingen voor drinkwater aangewezen. Voor diverse grondwaterstudies (o.a. berekening intrekgebieden winningen, verdrogingsonderzoek) maakt de provincie gebruik van grondwatermodellen. Hiermee kunnen de gevolgen voor het grondwatersysteem worden berekend.

Grondwater: wie doet wat?

Al deze belangen kunnen met elkaar in conflict komen. Hiervoor is beleid nodig. Het Bodem- en Waterprogramma brengt alle grondwatertaken van de provincie bijeen. Wilt u meer weten over de taakverdeling op het gebied van grondwaterbeheer? Lees dan het Bodem- en Waterprogramma 2022-2027.

Vergunning onttrekken grondwater

Wilt u weten of u een vergunning nodig heeft voor het onttrekken van grondwater? Heeft u vragen over een afgegeven vergunning? Ga hiervoor naar het Loket - Vergunningen - Grondwater.

Melden waterverontreiniging

Wilt u melding maken van waterverontreiniging? Meld milieuklachten bij de provincie Utrecht.

De provincie is verantwoordelijk voor de grondwaterkwaliteit. We meten op verschillende diepten de grondwatersamenstelling in de bodem. Hierbij onderzoeken we allerlei stoffen. Sommige hiervan hebben een natuurlijke oorsprong en andere niet. De provincie bepaalt zo of er sprake is van verontreinigingen en of er risico’s zijn. In 2022 is een speciale meetronde in natuurgebieden uitgevoerd.

• Rapportage Monitoring Grondwaterkwaliteit Natuur Meetronde 2022
• Memorandum toelichting rapportage grondwaterkwaliteit natuur 2022 (PDF, 425 KB)
• Tabel gegevens meetronde grondwaterkwaliteit natuur 2022 provincie Utrecht

Via grondwaterbescherming@provincie-utrecht.nl zijn bovenvermelde documenten op te vragen.

Ook drinkwaterbedrijven meten de grondwaterkwaliteit rondom hun winningen en het RIVM meet in het Landelijk Meetnet Grondwaterkwaliteit.

De grondwaterstand is afhankelijk van verschillende factoren. In hoger gelegen, 'niet bemaalde' gebieden is de grondwaterstand afhankelijk van neerslag, verdamping en grondwaterwinning. Om de grondwaterstand te kunnen garanderen, maken waterschappen en waterbeheerders onderling afspraken.

Peilbesluit

Een peilbesluit is een wettelijk document waarin een waterschap de waterpeilen die zij binnen een bepaald gebied handhaaft, vastlegt op grond van artikel 5 van de Waterwet.

Doelstelling

Het peilbesluit geeft bewoners en gebruikers van een gebied duidelijkheid. Het vormt een inspanningsverplichting voor de waterbeheerder om het afgesproken peil te handhaven. De waterpeilen worden, binnen een aantal randvoorwaarden, zo goed mogelijk afgestemd op het huidige grondgebruik.

Beleid

Het beleid en de randvoorwaarden van de provincie staan in het Bodem- en Waterprogramma 2022-2027. In de verordeningen waterhuishouding van de waterschappen is een kaart opgenomen. Hierop staan de gebieden waar waterschappen verplicht zijn peilbesluiten te nemen.

Verantwoordelijkheden

Op hoofdlijnen meet de provincie de grondwaterstand in het primaire grondwatermeetnet. Gemeenten zijn volgens de nieuwe Waterwet verantwoordelijk voor het grondwater in het stedelijk gebied. Zij richten daarvoor veelal ook meetnetten in.

Verdroging

Voor natuurgebieden is grondwater erg belangrijk. Een natuurgebied is verdroogd als de natuur te leiden heeft van een te lage grondwaterstand of verslechterde grondwaterkwaliteit. Soms wordt dan water van elders aangevoerd om de waterstanden op peil te houden. Dit water is vaak van mindere kwaliteit. De natuur lijdt dan schade door de slechte kwaliteit van dit aangevoerde water. Ook dat valt onder de noemer verdroging.

De taakverdeling van het grondwaterbeheer is als volgt:

Taken van de gemeente

• Eerste aanspreekpunt (loketfunctie) voor de burger
• Structureel grondwaterbeheer, verschilt per gemeente

Taken van het waterschap

• Operationeel grondwaterbeheer
• Grondwateronttrekkingen voor: bronbemalingen, bodemsaneringen, beregeningen en overig < 150.000 m3 per jaar

Taken van de provincie

• Strategisch grondwaterbeheer
• Operationeel grondwaterbeheer
• Grondwateronttrekkingen voor: bodemenergiesystemen, industrie > 150.000 m3 per jaar en de openbare drinkwatervoorziening

Helaas vormt het gebruik voor het ene doel soms een bedreiging voor gebruik van grondwater voor een ander doel. Dit komt omdat elk gebruik de stand of de kwaliteit van het grondwater beïnvloedt. Om het gebruik van grondwater duurzaam op elkaar af te stemmen is beleid en regulering nodig.

Voor grote onttrekkingen van grondwater is in het algemeen een vergunning vereist. Voor kleinere onttrekkingen is geen vergunning nodig maar moet men zich wel aan algemene regels houden.

Vergunningen grondwateronttrekking

Wilt u weten of u een vergunning nodig heeft voor het onttrekken van grondwater? Heeft u vragen over een afgegeven vergunning? Ga naar het Loket - Vergunningen - Grondwater.

Het Bodem- en waterprogramma 2022-2027 beschrijft hoe de provincie Utrecht bodem- en waterdoelen wil bereiken en welke provinciale rol hierbij past, zie Bodem- en waterprogramma.

Voor diverse grondwaterstudies (o.a. berekening intrekgebieden winningen, verdrogingsonderzoek) maakt de provincie gebruik van grondwatermodellen. Hiermee kunnen de gevolgen voor het grondwatersysteem worden berekend. Binnen de provincie Utrecht is voor het beheergebied van Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden een gedetailleerd grondwatermodel beschikbaar. Voor de andere delen van de provincie is het regionale gedetailleerde grondwatermodel AZURE beschikbaar. Dit model is op aanvraag beschikbaar.