Neder-Germaanse Limes

In ons land was de Limes de grens van de Romeinse provincie Germania lnferior, ofwel Neder-Germanië, die ook delen uit het huidige Duitsland omvatte. De Neder-Germaanse Limes loopt dan ook vanaf Katwijk, langs Utrecht, Wijk bij Duurstede en Arnhem door tot in de Duitse stad Remagen. De Limes bestond uit een militaire zone opgebouwd uit een weg, forten, wachttorens en burgernederzettingen, gelegen langs de belangrijke transportroute de Rijn. Slechts delen van de Limes zijn zichtbaar. Vaak is de Limes opgegaan in het huidige landschap of verborgen onder onze moderne steden en infrastructuur.

Vanwege de grote archeologische betekenis is de Limes opgenomen op de Voorlopige Lijst om benoemd te worden tot UNESCO Werelderfgoed. Begin 2020 is het nominatiedossier aangeboden aan het Werelderfgoedcomité in Parijs. Medio 2021 neemt UNESCO hier een besluit over. De voordracht omvat tevens het bijbehorende deel van de Neder-Germaanse Limes in Duitsland.

Een aantal delen van de Limes staat al op de Werelderfgoedlijst, als één Werelderfgoedsite, de ‘Frontiers of the Roman Empire’: Hadrian’s Wall (Engeland), Antonine Wall (Schotland) en de Obergermanische-Raetische Limes (Duitsland). De ambitie is om ook de andere delen van de Limes toe te voegen aan de Werelderfgoedlijst: niet alleen in Nederland en Duitsland, maar langs de gehele Europese lijn worden nominaties voorbereid en onderling afgestemd.

De status van UNESCO Werelderfgoed biedt wereldwijde erkenning van de Limes als buitengewoon erfgoed en vormt een bekroning van de inspanningen van een breed scala aan partijen in het uitdragen van het belang en het verhaal van de Limes. Het biedt ook nieuw perspectief en kansen voor eigenaren, ondernemers en overheden, onder andere op het gebied van recreatie en toerisme.

Update nominatiedossier

Nederland en Duitsland dienden in januari 2020 samen het UNESCO nominatiedossier van de Neder-Germaanse Limes in. De Neder-Germaanse Limes is een deel de vroegere noordgrens van het Romeinse Rijk een loopt langs de Rijn van Katwijk (NL) naar Remagen (Duitsland). In dit gebied liggen veel waardevolle archeologische vindplaatsen uit de Romeinse tijd, waarvan de best bewaarde en meest representatieve zijn voorgedragen voor de UNESCO Werelderfgoedstatus.

Het nominatiedossier wordt beoordeeld door ICOMOS - (International Council on Monuments and Sites), een onafhankelijk adviesorgaan. Afgelopen zomer vond het veldbezoek plaats waarbij een expert van ICOMOS de situatie ter plaatse kwam beoordelen. In november was een bijeenkomst met vertegenwoordigers van ICOMOS die het dossier inhoudelijk beoordeelden. Op basis van het veldbezoek en de inhoudelijke beoordeling is een rapport met voorlopige bevinden opgesteld. Dit zogenaamde interimraport bevat zowel opmerkingen en vragen over de nominatie en het managementplan als ook voorstellen om de begrenzing van een aantal sites aan te passen.

In januari en februari 2021 is hierover overleg gevoerd met onze Duitse partners en betrokken gemeenten. De uitkomsten zijn vertaald in de bijgevoegde brief met aanvullende informatie op het nominatiedossier. Naar verwachting zal medio mei ICOMOS het definitieve advies aan het Werelderfgoedcomité bekendmaken. Het Werelderfgoedcomité besluit vervolgens in begin juli 2021 over dit advies.

Meer over UNESCO en het nominatieproces leest u op de website van het interprovinciale samenwerkingsverband.

De nominatie van de Neder-Germaanse Limes bestaat niet uit een zone, maar uit een twintigtal losse terreinen. In de provincie Utrecht betreft het terreinen in de gemeenten Woerden (1), Utrecht (4) en Bunnik (1). De voordracht van deze terreinen die gezamenlijk de uitzonderlijke waarden van de Limes vertegenwoordigen, betekent onder andere een toelegging op het behoud van deze waarden. Hierin wordt voorzien door de (reeds bestaande) bescherming als archeologisch rijksmonument. Een lokale bufferzone per terrein biedt aanvullende bescherming aan het (beoogd) Werelderfgoed via het planologische regime.

Naast de Limes als Werelderfgoed behouden wij de bredere Limeszone als provinciaal belang in het ruimtelijk beleid.

De Romeinse Limes Nederland is een samenwerkingsverband van de drie erfgoedhuizen van Zuid-Holland, Utrecht en Gelderland. Samen zetten zij zich in voor het vergroten van de bekendheid van de Limes in Nederland. Op de website vindt u meer informatie over de Limes en over onder andere tentoonstellingen, activiteiten en onderwijsprogramma’s.