Verkeersveiligheid

Praktisch iedereen neemt deel aan het verkeer en moet zich ten alle tijden op een prettige en veilige manier kunnen verplaatsen. Helaas laten de landelijke ongevallencijfers zien dat de verkeersveiligheid in Nederland afneemt. Hoewel het aantal verkeersongevallen in de provincie Utrecht afneemt, geldt ook voor onze provincie dat de weg naar nul verkeersslachtoffers nog lang is. Omdat ieder verkeersslachtoffer er één te veel is, geeft provincie Utrecht in samenwerking met haar partners een impuls aan de verkeersveiligheid. De landelijke plannen hiervoor zijn vastgelegd in het Strategisch Plan Verkeersveiligheid 2030. Hierin staat de ambitie vermeld om op termijn (2050) ‘op weg naar nul verkeersslachtoffers’ te zijn. De strategie van de provincie Utrecht sluit hier op aan en is te vinden in ons Uitvoeringsprogramma Verkeersveiligheid 2019-2023.

Samen met onze partners gaan we aan de slag om het verkeer in onze provincie veiliger te maken. Dit doen we door onze wegen veilig in te richten. Daarnaast werken we aan gedragsverandering bij weggebruikers via voorlichting en educatie op het gebied van verkeersveiligheid en overleggen we met de politie over de inzet van verkeershandhaving. We streven daarbij naar een goede samenwerking tussen de partners die actief zijn op het gebied van verkeersveiligheid: gemeenten, Openbaar Ministerie, politie, onderwijs, waterschap, kennisinstituten, verkeersveiligheidsorganisaties en bewoners.

Risicogestuurd

Verkeerssituaties zijn continue onderhevig aan verandering. Fietspaden worden drukker, er komen nieuwe vervoersmiddelen op de markt, ouderen blijven steeds langer mobiel en de negatieve effecten van afleiding en het gebruik van verdovende middelen in het verkeer worden steeds beter cijfermatig uitgedrukt. Om het aantal verkeersslachtoffers te laten dalen is het zaak om de verkeersveiligheidsontwikkelingen nauwlettend te volgen. Onze focus ligt hierbij op het verzamelen, analyseren en monitoren van informatie over risico’s in het verkeer die zich nu of in de nabije toekomst kunnen voordoen. Door vooraf een inschatting te maken van verkeersveiligheidsrisico’s zijn we in staat preventief actie te ondernemen op basis van gerichtere maatregelen met minder kosten en een kortere doorlooptijd. We wachten dus niet tot er slachtoffers vallen maar pakken proactief risicovolle situaties, nog vóór ongevallen hebben plaatsgevonden, in het verkeerssysteem aan.

Verkeersveiligheidsrisico's in de provincie Utrecht

In de Utrechtse Verkeersveiligheidsopgave heeft de provincie Utrecht samen met haar partners een analyse gemaakt van de verkeersveiligheidsrisico’s. Deze verkeersveiligheidsrisico’s zijn onder te verdelen in risicogroepen, risicogedragingen en risicolocaties. Inzicht in de omvang van de problematiek en verkeersveiligheidsrisico’s geeft sturing aan de te maken (beleids)keuzes die leiden tot een verbetering van de verkeersveiligheid. Op basis van de risico’s worden, samen met de partners, lokale en regionale uitvoeringsagenda’s opgesteld met concrete acties en maatregelen om de verkeersveiligheid te verbeteren.

We richten ons wegennet zo veilig mogelijk in om zo ernstige ongevallen zo veel mogelijk te voorkomen. En als er toch een ongeval gebeurt, dat de ernst van het ongeval zo beperkt mogelijk blijft. Weggebruikers moeten aan de vormgeving van de weg kunnen zien welk gedrag van hen wordt verwacht: hoe hard ze mogen rijden, of ze mogen inhalen, enzovoorts. De inrichting van de weg moet weggebruikers als het ware ‘dwingen’ zich veilig te gedragen.

In de provincie Utrecht valt driekwart van de verkeersslachtoffers onder kwetsbare verkeersdeelnemers (voetgangers en al dan niet gemotoriseerde tweewielers). Onze aandacht gaat daarom vooral uit naar infrastructurele maatregelen die de verkeersveiligheid van deze verkeersdeelnemers verbetert. Denk aan infrastructurele maatregelen op locaties waar voetgangers en/of tweewielers kruisen met gemotoriseerd verkeer.

Naast ons werk op onze eigen provinciale wegen, stimuleert de provincie Utrechtse gemeenten om actief aan de slag te gaan met het veiliger maken van hun gemeentelijke infrastructuur. Hiervoor kunnen zij bij de provincie subsidie aanvragen.

Verkeerseducatie en -voorlichting hebben vooral een preventieve functie. Het doel is om de verkeersdeelnemer de benodigde kennis, vaardigheden en motivatie bij te brengen voor een veilige deelname aan het verkeer. Hierdoor zou het aantal verkeersslachtoffers als gevolg van risicovol gedrag moeten afnemen.

We richten ons binnen verkeerseducatie en -voorlichting op de volgende doelgroepen en thema’s:

• Kwetsbare verkeersdeelnemers (voetgangers en al dan niet gemotoriseerde tweewielers)
• Onervaren verkeersdeelnemers
• Afleiding in het verkeer
• Snelheidsovertreders
• Rijden onder invloed

Deze vijf doelgroepen en thema’s zijn gebaseerd op het Strategisch Plan Verkeersveiligheid 2030. De Utrechtse Verkeersveiligheidsopgave geeft inzicht in wie de kwetsbare en onervaren verkeersdeelnemers met de grootste risico’s zijn in onze provincie. Binnen onze provincie zijn dat leerlingen (zowel van de basis- als middelbare school) die onderweg zijn naar school, oudere fietsers en jonge, onervaren brom- en snorfietsers.

Verkeerseducatie

We bieden als provincie een breed programma verkeerseducatie aan voor onder meer 0- tot 15-jarigen, jonge bestuurders en ouderen. De provincie werkt daarbij samen met gemeenten, scholen en aanbieders van educatieve producten. We kiezen met name voor producten die in alle gemeenten kunnen worden toegepast. Daarnaast kunnen gemeenten ook educatieve producten aanvragen die aansluiten bij specifieke lokale thema’s. Bekijk het actuele aanbod van verkeerseducatie- en voorlichtingsprojecten.

Voorlichtingscampagnes verkeersveiligheid

Elk jaar stelt het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat in samenwerking met Openbaar Ministerie, politie, decentrale overheden en maatschappelijke organisaties een landelijke kalender op voor voorlichtingscampagnes over verkeersveiligheid. Als provincie zorgen wij voor de regionale doorvertaling van deze campagnes. Ook bieden we Utrechtse gemeenten campagnematerialen aan om binnen hun gemeente te verspreiden.

Landelijk zijn er vier voorlichtingscampagnes: BOB, MONO, snelheid en fietsverlichting. De BOB-campagne richt zich op het voorkomen van rijden onder invloed van alcohol. De centrale boodschap van de campagne is: spreek van tevoren af wie er geen alcohol drinkt en terugrijdt en dus de BOB is. Het doel van de MONO-campagne is om fietsers én automobilisten bewust te maken van het afleidende effect en de risico’s van smartphonegebruik tijdens verkeersdeelname voor de eigen veiligheid en die van andere verkeersdeelnemers. MONO (staat voor bezig zijn met één taak) is ongestoord onderweg zijn, zonder enige afleiding. De snelheidscampagne legt de focus op het herinneren aan de geldende snelheidslimieten, de keuze van een bij de situatie passende snelheid (lager dan de limiet) en bewustmaking van  de extra remweglengte bij de overschrijding van de limiet met 5-10 km per uur. Hoewel fietsers zich bewust zijn van het belang van fietsverlichting wordt er nog te vaak zonder verlichting gefietst. De fietsverlichtingscampagne herinnert fietsers aan het belang en het aanzetten van fietsverlichting. Deze verkeersveiligheidscampagnes worden gevoerd onder de koepel ‘Kom veilig thuis’.

De campagne Trapper niet in! creeërt bewustzijn onder jongvolwassenen over de risico's van fietsen onder invloed van alcohol.

Participatiepunt Veilig Verkeer en Buurtacties

We weten dat (de beleving van) verkeersonveiligheid een belangrijk thema is onder bewoners. Bewoners kunnen daarom onveilige verkeerssituaties melden bij het Participatiepunt Veilig Verkeer van Veilig Verkeer Nederland (VVN).

Om de verkeersveiligheid te verhogen in buurten stimuleren wij, in samenwerking met VVN, bewoners om zelf kleinschalige en lokale activiteiten uit te voeren. Denk bijvoorbeeld aan 30 km/uur stickeracties, remwegdemonstraties of het zelf uitvoeren van verkeersonderzoek of snelheidsmetingen. Buurtbewoners worden door een VVN-medewerker bijgestaan in het organiseren en uitvoeren van deze bewustwordingsacties op het gebied van verkeersveiligheid. Naast het verbeteren van verkeersveiligheid zorgen het participatiepunt en de buurtacties ook voor samenwerking: het brengt bewoners in contact met elkaar, met overheden en met belangenorganisaties.

Handhaving heeft effect op degene die een bekeuring krijgt. Ook heeft het een preventieve werking omdat verkeersdeelnemers minder verkeersovertredingen zullen begaan als ze het idee hebben dat er meer gecontroleerd wordt. Meer handhaven versterkt de naleving van verkeersregels en dus de verkeersveiligheid.

Onze verkeershandhaving richt zich op:

• verkeersveelplegers;
• afleiding;
• roodlichtnegatie;
• alcohol en drugs;
• snelheid.

Handhaving is een taak van de politie in samenwerking met het Openbaar Ministerie. De provincie overlegt met de politie op welke provinciale wegen (intensief) zal worden gecontroleerd op snelheid en rood licht negatie. Daarnaast ondersteunt de provincie de handhaving met voorlichting. Dit laatste om weggebruikers van het gewenste gedrag te overtuigen en de gevoelsmatige pakkans te vergroten. Een voorbeeld hiervan is de inzet van het Bob-team bij alcoholcontroles door de politie. Bestuurders die zich aan de regels houden krijgen van het Bob-team een compliment en een Bob-sleutelhanger.

Om verkeersveiligheidsrisico’s (risicogroepen, risicolocaties en risicogedragingen) in beeld te brengen en te monitoren, is het cruciaal om betrouwbare data te hebben. Jarenlang zijn hiervoor gegevens gebruikt vanuit de ongevallenregistratie van de politie. Uit onderzoek van de provincie Utrecht in samenwerking met VeiligheidNL is gebleken dat de politie ongeveer een vierde van alle verkeersongevallen registreert, namelijk alleen de ongevallen waarbij de politie zelf aanwezig is geweest. Ook zijn gegevens over de exacte locatie of de toedracht veelal niet beschikbaar.

Samen met de RAVU (Regionale Ambulance Voorziening Utrecht), vier Spoedeisende-Hulpafdelingen in de provincie en VeiligheidNL, zet provincie Utrecht dan ook in op het verzamelen en gebruiken van data afkomstig van de ambulancedienst en ziekenhuizen. In combinatie met de door de politie geregistreerde ongevallen ontstaat op deze manier een vollediger en betrouwbaarder beeld van risicogroepen, risicolocaties en risicogedragingen.

Ongevallenregistratie is slechts één van de databronnen die binnen de provincie Utrecht gebruikt worden om proactief verkeersveiligheidsrisico’s in kaart te brengen. Andere bronnen die wij gebruiken zijn data over verkeersintensiteiten, snelheden, weginrichting en omgevingskenmerken. Door deze verschillende type gegevens te combineren kunnen risico’s beter worden herkend, aangepakt en gemonitord.