Onze visie op Utrecht
In Utrecht werken we hard aan de verduurzaming van energieopwekking. We zorgen voor voldoende, betaalbare, betrouwbare en schone energie voor onze inwoners en ondernemers. Zo dragen we bij aan een gezonde leefomgeving, ook voor de generaties na ons.
Wat is er aan de hand?
We zijn sterk afhankelijk van energie. Voor wonen, vervoer en ondernemen. We willen het gebruik van fossiele energie zo snel mogelijk terugdringen. Om ook in de toekomst iedereen te kunnen voorzien van betaalbare energie, is een omslag nodig naar duurzame energie: energie die minder belastend is voor het milieu en uit energiebronnen die niet opraken. Daarnaast drukt de oorlog in Oekraïne ons met de neus op de feiten, namelijk hoe belangrijk het is dat we niet afhankelijk zijn van fossiele en geïmporteerde energie.
Voor een duurzame en betrouwbare energievoorziening is een energietransitie nodig: besparen, opwekken en transport. Het is nodig om minder energie te gebruiken. Energie die we besparen, hoeven we namelijk niet op te wekken. Daarnaast moet de energie die we gebruiken duurzaam worden opgewekt. Ook de energie-infrastructuur en -opslag moeten meegroeien om deze energie op de juiste plaats te krijgen. Zo dragen we bij aan de leveringszekerheid: iedereen moet op het gewenste moment energie kunnen gebruiken.
Nederland wil in 2030 55 procent minder broeikasgassen uitstoten en in 2050 klimaatneutraal zijn. Dat betekent ook een klimaatneutrale energievoorziening. In de provincie Utrecht gaan we een stapje verder en geven we zelf het goede voorbeeld. We streven naar een klimaatneutrale energievoorziening in 2040. In 2021 werd pas 8,1 procent van de in de provincie gebruikte energie duurzaam opgewekt. Er is meer snelheid in de energietransitie nodig om de doelen te halen.
Wat gaan we doen?
- We investeren aanzienlijk in de versnelling van de energietransitie. Deze investering is mede gericht op het aantrekken van landelijk en Europees budget (cofinanciering), fondsvorming en garantstelling.
- We ondersteunen gemeenten, inwoners en bedrijven in het betaalbaar houden van de energierekening en het bestrijden van energiearmoede, bijvoorbeeld door grootschalige aanpak van woningisolatie. Als provincie geven we het goede voorbeeld door onze eigen bedrijfsvoering zo duurzaam mogelijk te maken.
- We maken een visie op het Utrechtse energiesysteem van de toekomst. Dit is onder andere nodig om te kunnen prioriteren bij de programmering van de energie-infrastructuur. Daarbij betrekken we warmte, elektriciteit, opslag, opwek en transport van energie.
- Om ook na 2030 voldoende duurzame energie te realiseren, onderzoeken en bespreken we alle mogelijkheden. We blijven werk maken van aquathermie en diepe geothermie. We volgen de ontwikkelingen op het gebied van kernenergie en andere alternatieve bronnen.
- We ondersteunen gemeenten met een planmatige aanpak voor de verduurzaming van de gebouwde omgeving. We onderzoeken hoe we isolatie en de warmtetransitie kunnen versnellen door gezamenlijke inkoop, standaardaanpakken en (co)financieringsconstructies. We onderzoeken hoe we grootverbruikers en het midden- en kleinbedrijf kunnen stimuleren tot verduurzaming.
- We blijven inzetten op de opwek van zonne-energie (zon op dak, zonnevelden, zon op parkeerplaatsen) en windenergie.
- Grootschalige duurzame energieopwek passen we landschappelijk in en combineren we met andere opgaven. We maken hierbij gebruik van innovatieve oplossingen. De overgang naar duurzame energie gaat hand in hand met natuur, biodiversiteit, erfgoed, klimaatadaptatie en ruimtelijke ontwikkelingen. Waar nodig willen we dit financieel ondersteunen.
- Om sneller aardgasvrij te kunnen worden, kijken we waar de duurzame warmtebronnen zitten en hoe we deze kunnen benutten. De Wet collectieve warmtevoorziening schrijft naar verwachting voor dat de warmtenetten in meerderheid in publieke handen komen. Wij voorzien daar een rol voor de provincie. Dit werken we samen met partners uit. We onderzoeken de mogelijkheden voor een provinciaal warmtebedrijf en geven uitvoering aan de uitkomsten van het onderzoek. We ondersteunen gemeenten met kennis bij de uitvoering van hun transitievisie warmte. We reserveren de hiervoor benodigde middelen.
- We ondersteunen coöperatief eigendom bij duurzame energieprojecten. Zo zorgen we voor meer draagvlak. We streven daarbij naar minstens 50 procent lokaal eigendom. Energiecoöperaties die door de provincie financieel worden ondersteund, vragen we ervoor te zorgen dat de directe omgeving mee kan profiteren van de opbrengsten.
- Het oplossen van netcongestie is topprioriteit en nodig om voldoende ruimte te bieden aan wonen en werken. Dit doen we door de energie-infrastructuur en ruimtelijke planning beter op elkaar af te stemmen, netuitbreidingen te versnellen, projecten te faseren, te zorgen voor een goede mix in energievormen en de bestaande capaciteit slimmer te benutten.
- Om bij te dragen aan de financiering van de uitbreidingen van het elektriciteitsnet wordt de provincie publiek aandeelhouder van Stedin, zodat zij ook in de toekomst woningen en bedrijven op het elektriciteitsnet kunnen aansluiten.
- We stimuleren onderzoek naar oplossingen voor de overbelasting van het elektriciteitsnet. We ondersteunen initiatieven om de druk op het net te verlagen. We werken toe naar meer flexibiliteit door lokale opslag, zoals buurtbatterijen of waterstof. Ook stimuleren we het spreiden van energiegebruik en het delen van energie.
Regionale Energie Strategie (RES), windopgave en projectbesluit
- Wij staan achter de doelstellingen van de RES 1.0 voor de opwek van duurzame elektriciteit met zon en wind in 2030. Als RES-partners zorgen wij samen dat de afgesproken opwek van in totaal 2,4 TWh tijdig wordt gerealiseerd.
- Wij doen onderzoek naar zon- en windlocaties op aansluitbaarheid, haalbaarheid en lokaal eigenaarschap. De uitkomsten hiervan bespreken wij aan de RES-tafels.
- Wij verbeteren samen met de RES-partners de balans tussen zonne- en windenergie.
- Wij zijn terughoudend met de inzet van het provinciaal projectbesluit, maar beseffen dat dit uiteindelijk noodzakelijk kan zijn om de RES-biedingen na te komen. Hier zijn wij eerlijk en duidelijk over naar onze partners.
- Wij vragen de RES-tafels verantwoordelijkheid te nemen voor tijdige concretisering van de RES 1.0-opgave. Wij geven de gemeenten na publicatie van de planMER zes maanden om uitsluitsel te geven voor welke locaties zij zelf de rol van bevoegd gezag op zich nemen (besluit gemeenteraad). Wij streven hierbij naar consensus en goede ruimtelijke spreiding. Gemeenten die zelf de rol van bevoegd gezag oppakken, ondersteunen we daarbij.
- Parallel hieraan bereidt de provincie een projectbesluit voor de locaties die de provincie, indien nodig, zelf gaat oppakken. Participatie maakt hier onderdeel van uit. Afhankelijk van het uitsluitsel dat gemeenten geven, zetten we de projectbesluitprocedure door. Besluitvorming over (ontwerp)projectbesluit vindt plaats na afloop van bovengenoemde termijn.
- Het provinciaal projectbesluit is erop gericht om, aanvullend op de plannen die gemeenten zelf oppakken, voldoende windenergie te realiseren om het totale bod van 2,4 TWh zon en wind uit de RES te realiseren.