Soest heeft een primeur in de warmtetransitie. Daar is het eerste mini-warmtenet van Nederland gestart met warmte uit de sloot. Drie huishoudens worden nu verwarmd met als bron het water uit de sloot die langs hun achtertuin stroomt. Dit is mede mogelijk gemaakt met subsidie van de provincie Utrecht. En dit is pas het begin!
De bewoners laten, samen met de energiecoöperatie Soester Energie, zien hoe je op een slimme en duurzame manier kunt verwarmen. Het project is een voorbeeld voor andere buurten en dorpen die ook aan de slag willen met duurzame warmte.
Van gas naar duurzame warmte
Om in 2050 helemaal te stoppen met aardgas, moeten we onze huizen anders gaan verwarmen. Dat gebeurt al op verschillende manieren. Nieuwe huizen worden sinds 2018 zonder gasaansluiting gebouwd. En in veel bestaande huizen is inmiddels een warmtepomp geplaatst. Daarnaast willen wij als provincie dat er meer warmtenetten komen. Een warmtenet is een systeem waarbij meerdere huizen via buizen warmte krijgen van één centrale bron.
Er zijn verschillende soorten bronnen. Bijvoorbeeld restwarmte van een fabriek in de buurt of datacenter. Maar ook duurzame warmte uit de bodem of uit water. Soms is er een warmtepomp die voor de hele buurt het water warm genoeg maakt om een huis direct te verwarmen. In andere gevallen, heeft elk aangesloten huis een eigen warmtepomp om het water op de gewenste temperatuur te krijgen. Het voordeel is dat deze water-water warmtepompen beter werken dan de gebruikelijke lucht-water warmtepompen. Die halen warmte uit de buitenlucht en geven deze door aan het water in huis. Hierdoor verbruiken ze minder stroom en maken ze ook minder geluid.
Proefvijver
Eén voorwaarde om warmte te winnen uit water: je moet dat water wel dichtbij je huis hebben. En dat is het geval in de Soester wijk Overhees. “We zijn gestart met een test bij de kinderboerderij de Veenweide”, vertelt Jessica Doorn, vicevoorzitter van de energiecoöperatie Soester Energie. “Deze ligt aan een vijver, waarin we een kleine warmtewisselaar hebben geplaatst die verbonden is aan de warmtepomp in het gebouw er vlakbij.” Het gebouw, met meerdere onderwijsruimtes voor scholieren, wordt inmiddels al drie jaar verwarmd met warmte gewonnen uit de vijver.
We dachten eerst dat we in Overhees een paar honderd huizen konden aansluiten, maar uit onderzoek blijkt dat het er meer dan duizend kunnen zijn.
Volgende stap: mini-warmtenet
De proef is geslaagd en smaakt naar meer. Jessica: “We dachten eerst dat we in Overhees een paar honderd huizen konden aansluiten, maar uit onderzoek blijkt dat het er meer dan duizend kunnen zijn. Een extra voordeel is dat een groot systeem de vijvers in de zomer kan koelen, waardoor we minder last hebben van blauwalg. Dat is mooi meegenomen. Omdat het wel een hele grote stap is om zoveel huizen van het gas af te halen zijn we als tussenstap gestart met een mini-warmtenet voor drie huizen langs een sloot in dezelfde wijk. Deze bewoners doen vrijwillig mee. Net als bij de kinderboerderij krijgen ze een eigen warmtepomp, die het water verder opwarmt. Deze pompen zijn veel stiller dan de varianten die warmte uit lucht halen.”
Dit mini-warmtenet is onderdeel van het project Warm door Water van de Natuur en Milieufederaties.
De voorbereiding kostte veel tijd: van onderzoek tot vergunningen en financiering. Allart Goekoop, bestuurslid van Soester Energie: “De provincie Utrecht heeft hiervoor subsidie gegeven. En eind april was het zover: de warmtewisselaar werd feestelijk in de sloot achter de huizen geplaatst. Dit is het eerste mini-warmtenet in Nederland dat is opgezet door bewoners zelf. Er waren daarom meerdere journalisten en fotografen bij.”
Dit is het eerste mini-warmtenet in Nederland dat is opgezet door bewoners zelf.
Ondersteuning van de provincie
Wij ondersteunen deze buurtinitiatieven. Maar ook op grotere schaal wordt er gewerkt aan de ontwikkeling van warmtenetten. Bij deze projecten is goede samenwerking belangrijk en zijn veel partijen betrokken: bewoners, installateurs, financiers en de gemeenten. De gemeente is verantwoordelijk voor de warmtetransitie en de provincie helpt mee met kennis en subsidie.
Samen met NetVerder (onderdeel van Stedin) en Energie Beheer Nederland onderzoeken wij hoe we gemeenten beter en langdurig kunnen ondersteunen door de krachten te bundelen. Onlangs hebben we met deze partijen een intentieovereenkomst getekend, om de haalbaarheid hiervan te onderzoeken voor het oprichten van het Utrechts Warmte Ondersteuningsbedrijf (UWO).