Ruimtelijk erfgoed

Utrechts erfgoed: de onmisbare verbinding van het nu naar de toekomst 

Utrechts erfgoed in feiten 
De provincie Utrecht is zeer geliefd om in te wonen en te werken.
De grote intensiteit en diversiteit aan erfgoed draagt daar direct aan bij. Deze rijkdom is de basis en biedt een inspiratiebron voor de grote maatschappelijke opgaven waar Nederland voor staat. 
(Cijfers afkomstig uit Erfgoedmonitor Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en GIS provincie Utrecht)

58,7 procent van het oppervlakte van de provincie Utrecht valt onder de cultuurhistorische hoofdstructuur 
12,5 procent daarvan beslaat stedelijk gebied 
87,5 procent daarvan beslaat landelijk gebied 
31 procent daarvan valt onder NNN-gebied (bijna geheel gelegen in landelijk gebied) 

5.855 rijksmonumenten, waarvan 
107 Archeologische rijksmonumenten 
787 Boerderijen, molens en bedrijven 
242 Religieuze gebouwen 
1.092 Kastelen, landhuizen en parken 
9.028 vrijwilligers zetten zich in voor natuur en landschap in provincie Utrecht (Cijfer afkomstig uit Vrijwilligersresultaten 2021 Landschap Erfgoed Utrecht)

Kansen vanuit erfgoed bij de ruimtelijke opgaven 
Landbouwtransitie 
• De landbouwtransitie biedt grote kansen voor de versterking van de natuur en voor recreatie en toerisme. Dit gaat goed samen met de waarde- volle cultuurlandschappen en de aanwezige waardevolle agrarische bebouwing. 
• Vrijkomende waardevolle agrarische bebouwing levert kansen op voor herbestemming. Dit bevordert en versterkt de beleefbaarheid van het landschap en draagt bij aan nieuwe verhoudingen tussen stad en land, burger en boer. 

Energietransitie 
• De cultuurhistorische waarden bieden input voor een bewuste omgang met het landschap en inspiratie voor een goede landschappelijke inpassing. 
• Het watersysteem van het Wereld- erfgoed Hollandse Waterlinies, zoals de fortgrachten en inundatie- gebieden, maar ook de historische waterpartijen bij buitenplaatsen leveren mogelijkheden op voor het gebruik van aquathermie als verwarmingsbron. 
• Duurzaamheid speelt een belangrijke rol bij subsidieverlening voor restauraties rijksmonumenten. 

Woningbouwopgaven 
• Herbestemming van monumenten (zoals industrieel erfgoed, kerken, vrijkomende agrarische bebouwing) biedt kansen voor woningbouw. 
• Bij uitbreidingslocaties biedt het integreren van de aanwezige cultuur- historische waarden in de inrichting een directe meerwaarde voor de wijk en de bewoners. De historische identiteit kan verder worden versterkt door het zichtbaar maken van de resultaten van archeologisch onder- zoek. Deze waarden als uitgangspunt nemen bij de planvorming levert een hogere ruimtelijke kwaliteit. 

Klimaatadaptatie 
• Buitenplaatsen, maar ook het Werelderfgoed Hollandse Waterlinie en het overige militaire erfgoed leveren aanknopingspunten voor klimaatadaptatie. Het groen op buitenplaatsen is van belang bij toenemende hittestress en draagt bij aan het welzijn van de mens. Inundatievelden zijn te gebruiken als waterbergingsgebieden. Versterking erfgoedwaarden en recreatieve functies. 

Welke elementen staan er op de kaart in de infographic?
Historische buitenplaatsen 
• Samenhang tussen monumenten, parkstructuren en landschap, zichtlijnen 

Agrarisch cultuurlandschap 
• Middeleeuwse ontginningsstructuur, boerderijlinten, openheid 

Militair erfgoed 
• Militaire werken, strategisch landschap met o.a. inundatievelden en verboden kringen, watersysteem,
openheid, groene karakter 

Historische infrastructuur 
• Drie iconische routes: Via Regia, Route Imperial, Wegh der Weegen, Trage Paden 

Archeologie 
• Utrechtse Heuvelrug en Dorestad, grafheuvels, grafvelden, nederzettingen, celtic fields 

Unesco Werelderfgoed 
• Werelderfgoed Hollandse Waterlinies • Werelderfgoed Neder-Germaanse Limes