Circulaire samenleving

De provincie streeft naar een circulaire samenleving in 2050: een samenleving waarin we zuinig omgaan met onze grondstoffen en inzetten op het hergebruik van grondstoffen en het verminderen van afval. Vanuit verschillende beleidsvelden dragen wij als provincie bij aan dit doel.

Circulaire samenleving

Het gebruik van grondstoffen neemt wereldwijd toe. Dit beschadigt de bodem, natuur en zoetwatervoorraad. Niet alleen in Utrecht, maar overal ter wereld. Het draagt bij aan de duurzaamheidsproblemen van nu, zoals Co2-uitstoot. Een circulaire samenleving helpt om dit te verbeteren.

Een circulaire samenleving is meer dan een circulaire economie: het gaat niet alleen om bedrijvigheid, maar om het anders inrichten van een hele maatschappij. Het gaat om gedrag, de directe leefomgeving, om onze manier van leven.

In een circulaire samenleving wordt de aarde niet uitgeput, materialen en spullen blijven zo lang mogelijk in gebruik en als dat niet meer kan worden ze hoogwaardig hergebruikt. Nieuwe spullen worden gemaakt van bestaande materialen, aangevuld met natuurlijke grondstoffen. Het is een samenleving waarin mensen leven binnen de grenzen die de aarde aankan.

Beleidsvisie

Het achterliggende doel van dit beleid is: het welzijn van de provincie Utrecht te vergroten, zowel nu als in de toekomst. Dit wordt ook wel ‘brede welvaart’ genoemd. De provincie heeft drie hoofdambities opgesteld in de beleidsvisie Circulaire Samenleving 2050:

Minder milieudruk: de impact op het milieu door onze levensstijl en consumptie wordt beperkt.
Meer leveringszekerheid: bedrijven en consumenten worden minder afhankelijk van grondstoffen door opnieuw te gebruiken.
Een toekomstgerichte regionale economie: de regionale economie wordt voorbereid op de toekomst door rekening te houden met de schaarste van grondstoffen.

Met deze beleidsvisie wil de provincie ervoor zorgen dat we duurzaam omgaan met grondstoffen, zodat we de aarde niet uitputten en voorbereid zijn op de veranderende wereld.

Middellangetermijnstrategie Circulaire samenleving

De provincie Utrecht zet zich actief in voor deze verandering. Dat doet provincie Utrecht door:

de manier van werken aan te passen;
ruimte te bieden voor nieuwe ideeën;
gedragsverandering te stimuleren;
regels aan te passen.

De provincie zet in op het verminderen van het gebruik van grondstoffen die niet uit de natuur komen (primaire abiotische grondstoffen). De Middellangetermijnstrategie Circulaire samenleving (MTS CS) geeft richting aan de uitvoering van het beleid voor de periode van 2025 tot 2035.

In de strategie ligt de focus op vijf belangrijke thema’s:

Opdrachtgeverschap, inkoop en subsidies
Ruimtegebruik
Circulair (ver)bouwen
Vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH)
Bedrijven en ketens

Bekijk de MTS CS

Focusthema’s Middellangetermijnstrategie circulaire samenleving

Opdrachtgeverschap, inkoop en subsidies

De provincie Utrecht beheert wegen, OV-infrastructuur, gebouwen zoals het provinciehuis, Huis ter Heide en Paushuize en ICT-middelen die de provinciale organisatie gebruikt. Als opdrachtgever koopt de provincie diensten, goederen en materialen in en verstrekt subsidies. Hierbij wordt nagedacht welke spullen en grondstoffen nodig zijn, hoe deze duurzaam gebruikt kunnen worden en waar ze vandaan komen.

Lees meer hierover op pagina 22 van de MTS CS

Ruimte

Ruimte is schaars in de provincie Utrecht en als de ruimtelijke ambities niet geregisseerd en faciliteert worden dan is het moeilijk om te komen tot een circulaire samenleving. Als de consumptie in de maatschappij toeneemt dan zal de ruimte die bedrijven nodig hebben toenemen om tegemoet te komen aan de behoefte van de consument. Op bedrijventerreinen zal de vraag naar ruimte met zo’n 40 procent toenemen en in industriegebieden met 10 tot 15 procent. Uiteindelijk neemt de vraag af als er ruimte vrijkomt voor circulaire bedrijven die minder grondstoffen gebruiken en materialen hergebruiken. Binnen de provincie is er nu ruimte nodig voor circulaire bedrijvigheid. Ruimte voor opslag en hoogwaardige verwerking van herbruikbare grondstoffen. Dit zal ertoe leiden dat er minder grondstoffen nodig zijn.

Lees meer hierover op pagina 25 van de MTS CS

Circulair (ver)bouwen

Provincie Utrecht heeft een grote woningbouwopgave. Er is een tekort aan nieuwe woningen en bestaande gebouwen moeten worden verduurzaamd. Dit thema is opgenomen in de strategie. De bouwsector is een van de grootste grondstoffengebruikers. Hier ligt een kans om deze sector te verduurzamen. Afgelopen jaren zijn er door de provincie al veel resultaten bereikt op het gebied van het verduurzamen van de woningbouw, onder meer via het Convenant Toekomstbestendig Bouwen en het in 2024 opgerichte Energie Diensten Centrum.

Lees meer hierover op pagina 28 van de MTS CS

Vergunningverlening, toezicht en handhaving

Door middel van vergunningen, toezicht en handhaving (VTH) stuurt kan de provincie Utrecht sturen op de uitvoering van afspraken over circulariteit. In het coalitieakkoord ‘Aan de slag voor Utrecht’ staat aangegeven dat de provincie Utrecht in vergunningen voorwaarden wil opnemen om circulariteit te kunnen versnellen. Dit heeft betrekking op de bedrijven die onder het bevoegd gezag vallen van de provincie én van gemeenten. Circulariteit is in het provinciale VTH-beleid opgenomen in de Uitvoerings- en handhavingsstrategie (UHS) 2024-2027. De focus van het provinciale beleid ligt op kennis opdoen en capaciteit genereren bij de omgevingsdiensten.

Lees meer hierover op pagina 31 van de MTS CS

Bedrijven en ketens

Een groot deel van het grondstoffen worden gebruikt door bedrijven die grondstoffen verwerken tot nieuwe producten. Bedrijven binnen de dienstensector, die zelf weinig tot geen grondstoffen gebruiken, kunnen toch onderdeel zijn van een productieproces met veel grondstofverbruik. Denk hierbij aan een sportcentrum of school, maar ook architectenbureaus of projectontwikkelaars.

Daarom valt er in de provincie Utrecht veel winst te behalen in het meer circulair maken van bedrijfsactiviteiten. Voor ondernemers biedt dit diverse interessante kansen. Een circulaire werkwijze kan leiden tot nieuwe verdienmodellen en meer leveringszekerheid. Stimulering van ketens zorgt voor meer gezamenlijke activiteiten tussen bedrijven die direct of indirect leiden tot minder verbruik van (nieuwe) grondstoffen en voorkomen van afval.

Lees meer hierover op pagina 33 van de MTS CS

Coördinatietaken

De coördinatie van Provincie Utrecht heeft als doel de transitie naar een circulaire samenleving te versnellen. Dit doet Provincie Utrecht door het vormen van (nieuwe) netwerken, waarin kennis over experimenten en innovaties worden gedeeld. Bij een transitie hoort ook het verschuiven van maatschappelijke gebruiken, normen, waarden en opvattingen. Hier heeft de provincie een aanjagende rol. Het ophalen, uitwisselen en delen van inzichten en kennis is essentieel om de transitie te laten slagen.

Lees meer hierover vanaf pagina 36 van de MTS CS

Participatie

Een circulaire samenleving ontwikkelt de provincie niet alleen. Via een participatietraject zijn er verschillende gemeenten, waterschappen, ondernemers en andere belanghebbenden betrokken bij de ontwikkeling van de strategie. Deze participanten hebben zowel via enquête als interviews en gesprekken hun bevindingen gedeeld over circulariteit en de strategie die is ontwikkeld. De uitkomsten van de participatie zijn, voor zover mogelijk, verwerkt in de Middellangetermijnstrategie Circulaire samenleving.

Monitoring

Afspraken

De provincie heeft afspraken met gemeenten, waterschappen en het Rijk over een circulaire samenleving:

Convenant Toekomstbestendig Bouwen

Hierin werken we samen met gemeenten, waterschappen, corporaties en marktpartijen, om te komen tot een gelijk speelveld met zoveel mogelijk gezamenlijke doelstellingen en richtlijnen op het gebied van energie, klimaatadaptatie, circulariteit, natuurinclusiviteit en gezondheid. Kijk voor meer informatie op de website versnelling woningbouw.

Green Deal

Green Deals zijn afspraken tussen Rijksoverheid en bedrijven, maatschappelijke organisaties en medeoverheden. Het helpt om duurzame plannen uit te voeren voor bijvoorbeeld klimaat, biodiversiteit, biobased economy, grondstoffen, bouw en voedsel. Dus ook voor circulariteit. Om voor een Green Deal in aanmerking te komen kunt u het initiatief aanmelden bij Rijksoverheid. Kijk voor meer informatie op de website van Rijksoverheid.

Maatschappelijk Verantwoord Opdrachtgeven en Inkopen

De provincie streeft ernaar om maatschappelijke meerwaarde te creëren met haar programma’s en projecten. Dat doet de provincie onder andere door het verwezenlijken van doelen van Maatschappelijk Verantwoord Opdrachtgeven en Inkopen (MVOI). Lees er meer over in het Nationaal plan Maatschappelijk Verantwoord Inkopen 2021 - 2025.

Nationaal Programma Circulaire Economie 2023 -2030

Het Rijk is beleidsverantwoordelijk voor de transitie naar een circulaire economie en legt hierover verantwoording af aan de Tweede Kamer. De staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) is coördinerend bewindspersoon voor de transitie. Iedereen is nodig bij de transitie naar een circulair Nederland: bedrijven, overheden, burgers, kennis- en onderwijsinstellingen. De provincie is verantwoordelijk binnen haar eigen beleidsterrein.

Het Nationaal Grondstoffenakkoord (2017) en daarmee de vijf landelijke transitieagenda’s (2018) over: biomassa en voedsel, kunststoffen, maakindustrie, bouw en consumptiegoederen. Kijk voor meer informatie op de website van Rijksoverheid.

Circulaire netwerken

De provincie is betrokken bij verschillende netwerken die, samen met andere overheids- en maatschappelijke instanties, de circulaire samenleving waar kunnen maken.

Alliantie cirkelregio Utrecht

Cirkelregio Utrecht is een netwerk van professionals die zich inzetten voor een circulaire samenleving. De deelnemers komen uit verschillende overheids- en maatschappelijke organisaties. Meer informatie over Alliantie cirkelregio Utrecht.

Zie hier de initiatievenkaart vanuit Cirkelregio Utrecht.

Groene Hart Werkt

Platform Groene Hart Werkt inspireert, verbindt en faciliteert ondernemers, onderwijs- en overheidsinstellingen als het gaat over de circulaire economie. Deze partijen worden uitgedaagd samen te werken en zo een bijdrage te leveren aan de verduurzaming van de economie van het Groene Hart. Het is een samenwerkingsverband tussen Alliantie Cirkelregio Utrecht, Platform Groene Hart Werkt en Regio Foodvalley Circulair.

Het tweede jaar (2024-2025) richt het programma Circulair MiddenNL op de realisatie van het recent ontwikkelde Actieplan Circulaire Economie Groene Hart. Vanuit dit actieplan wordt er gewerkt aan vijf thema’s: ondernemers in hun kracht, bewustwording en gedragsverandering, ketensamenwerkingen organiseren, overheid als partners in circulariteit en onderwijs, kennisontwikkeling en kennisdeling. Deze thema’s dragen bij aan de doelstellingen van de MTS.

Foodvalley circulair

De regionale partijen van Living Lab Regio Foodvalley Circulair willen samen de transitie naar een circulaire economie versnellen. Een economie waarin afval niet meer bestaat en grondstoffen weer worden ingezet in de keten. Het doel is om in de regio Foodvalley een brede circulaire beweging op gang te brengen. Vooral om in de praktijk te experimenteren en te innoveren. Daarvoor is het belangrijk dat er samenwerking plaatsvindt tussen ketenpartijen, sectoren, ondernemers, onderwijs- en kennisinstellingen en overheden. Ook met andere initiatieven binnen en buiten de regio versterken zij de samenwerking. Zo is het mogelijk optimaal gebruik te maken van bestaande kennis en netwerken.

Convenant Toekomstbestendig Bouwen

De provincie wil dat er aankomende jaren 10.000 woningen bij komen, maar wel op een duurzame, toekomstbestendige en energieneutrale manier. Zonder uitputting van grondstoffen, CO2-uitstoot en stikstofuitstoot. Met het Convenant Toekomstbestendig Bouwen wordt het eenvoudiger gemaakt om duurzaam te bouwen voor de provincie, medeoverheden en een groot aantal marktpartijen. Lees hier meer over het convenant.

Overige circulaire partners

Er zijn veel circulaire partners die nauw betrokken zijn bij bovenstaande netwerken.

Circulaire economie

Het rijksbrede programma Circulaire economie ‘Nederland circulair in 2050’ richt zich op de ontwikkeling en realisatie van een circulaire economie voor 2050. Voor meer informatie over en voor ondernemers en bedrijven vindt u meer informatie op de webpagina over circulaire economie.

Zie ook

Tijdlijn Circulaire samenleving

Nieuws

Nieuwsoverzicht Energie en klimaat

Klimaatburgemeesters en provincie trappen Klimaatweek samen af

11 november 2025

Tien Utrechtse klimaatburgemeesters spraken met gedeputeerde Has Bakker over hoe we sneller kunnen verduurzamen en inwoners beter betrekken.

Lees verder : Klimaatburgemeesters en provincie trappen Klimaatweek samen af
Utrecht nog niet op koers voor klimaatdoelen 2030

10 november 2025

De provincie Utrecht ligt nog niet op koers voor de klimaatdoelen van 2030. Extra inzet en samenwerking zijn nodig om de uitstoot verder te verminderen en de doelen te halen.

Lees verder : Utrecht nog niet op koers voor klimaatdoelen 2030
Plannen voor nieuw hoogspanningsstation in regio Amsterdam Zuidoost bereiken volgende fase

7 november 2025

Netbeheerder TenneT is van plan om een nieuw hoogspanningsstation te bouwen in de regio Amsterdam Zuidoost.

Lees verder : Plannen voor nieuw hoogspanningsstation in regio Amsterdam Zuidoost bereiken volgende fase

Nieuwsoverzicht Energie en klimaat

Contactgegevens

Voor vragen over circulaire samenleving van de provincie Utrecht u contact opnemen met team Circulaire samenleving, via circulair@provincie-utrecht.nl.

Circulaire samenleving