Natuurnetwerk Nederland (NNN)

Ongeveer 30.000 hectare van het totale NNN ligt in de provincie Utrecht. De natuur in onze provincie is heel afwisselend. We hebben vochtige én droge bossen, heide, stuifzand, graslanden met bloemen, rietlanden en plassen. Er leven veel soorten planten en dieren. En er komen veel mensen, die daarvan willen genieten.

• Bekijk het Utrechtse deel van het NNN op de kaart

Helaas gaat het al een tijd niet zo goed met de natuur in Utrecht. Dat komt doordat de natuur erg versnipperd is door wegen, bebouwing en landbouwgebieden. Er zijn veel losse stukjes natuur, die niet met elkaar verbonden zijn. Ook heeft de natuur last van verdroging en zit er te veel stikstof (mest) in de bodem. Daardoor verdwijnen er plantensoorten.

Plannen voor de natuur in de provincie Utrecht

De provincie wil de kwaliteit van de natuur in Utrecht verbeteren. Ook willen we onze natuurgebieden groter maken en beter met elkaar verbinden. In 2011 hebben we daarom afgesproken dat er 4.570 hectare natuur bijkomt. De provincie en het Rijk betalen de aanleg van 1.570 hectare nieuwe natuur. Daarvan is inmiddels meer dan de helft klaar. Voor de overige 3.000 hectare hebben we zelf niet genoeg geld. Deze 3.000 hectare noemen we de Groene Contour.

Als provincie beschermen wij het Nederlandse Natuurnetwerk. We zorgen dat bestemmingsplannen en omgevingsvergunningen van gemeenten het NNN niet schaden. De regels daarvoor staan in de Omgevingsverordening. Hoe u invulling kunt geven aan de regels leest u in de Handreiking NNN. 

NNN-toets

Maakt een gemeente een omgevingsplan of omgevingsvergunning voor een gebied binnen het NNN? Dan moet dat altijd een NNN-toets bevatten. Met die toets kijkt de gemeente of het plan of de vergunning het NNN aantast. Bijvoorbeeld de oppervlakte van het NNN, of de kwaliteit van de natuur, of de wezenlijke kenmerken en waarde ervan, of de samenhang tussen natuurgebieden.

Het kan gebeuren dat plannen het NNN wél aantasten, maar toch door mogen gaan. Dat geldt voor de volgende situaties:

1. plannen met een groot belang voor de samenleving, waarvoor er geen alternatieven zijn met minder impact op de natuur.
2. plannen die per saldo leiden tot een versterking van het NNN (dat heet de ‘meerwaardebenadering’)
3. kleine veranderingen, die juist bedoeld zijn om andere bestaande functies binnen het NNN in stand te houden

De gemeente moet in de NNN-toets dan goed uitleggen waarom er sprake is van een uitzondering. Ook moet de gemeente uitleggen hoe ze de schade aan de natuur zo klein mogelijk houdt. En hoe ze de schade gaat compenseren. In de omgevingsverordening staan de regels voor die compensatie.

De wezenlijke kenmerken en waarden (WKW) omvatten de actuele en potentiële natuurwaarden van het NNN en de daarvoor vereiste bodem- en watercondities. De WKW zijn opgesteld met als doel het beschermen, in stand houden, verbeteren en ontwikkelen van de natuur, mede vanwege de intrinsieke waarde, en het behouden en herstellen van de biologische diversiteit.

De WKW worden per deelgebied beschreven aan de hand van:

• de aanwezige ecosystemen (waaronder biotopen en habitats), en
• de potenties, en
• de robuustheid van het systeem inclusief de verbindingsfunctie voor soorten, en
• bijzondere soorten, en
• de abiotische en ruimtelijke condities die deze soorten en ecosystemen nodig hebben.

De WKW voor het NNN Utrecht zijn per deelgebied uitgewerkt. Deze beschrijvingen zijn terug te vinden op de online storymap en komen overeen met de beschrijvingen uit onderstaande rapport met de daarbij behorende bijlagen: 

• Uitwerking Wezenlijke Kenmerken en Waarden van het NNN (pdf, 2.2 MB).
• Kaart deelgebieden Wezenlijke kenmerken en waarden (WKW)
• Toponiemenkaart deelgebieden Wezenlijke kenmerken en waarden (WKW)

De ontwikkeling van die nieuwe natuur loopt achter op schema. In heel Nederland, en ook in de provincie Utrecht. Dit komt onder andere door het grote aantal opgaven in het landelijke gebied en de onzekerheid daarover. Ook wisselt er de laatste jaren maar weinig grond van eigenaar of pachter.

Realisatiestrategie nieuwe natuur

Om toch te zorgen voor meer nieuwe natuur, heeft het provinciebestuur in december 2022 de Realisatiestrategie Natuuropgave Provincie Utrecht vastgesteld. Daarin staat dat agrarische gronden binnen het NNN nu ook in aanmerking komen voor subsidies om nieuwe natuur te realiseren. En dat de subsidiemogelijkheden binnen de Groene Contour worden verruimd. Ook biedt de provincie aan deze gronden aan te kopen. Zo hopen we de natuurdoelen sneller te behalen.