Wonen in en met de natuur. Dat is het plan voor de nieuwe Woonwijk Vliegbasis Soesterberg. De nieuwe woonwijk van ongeveer 20 hectare komt aan de zuidkant van de voormalige vliegbasis te liggen en grenst aan Soesterberg-Noord.
De woonwijk wordt een groene wijk met een parkachtige en natuurlijke uitstraling. De woonkavels lopen naadloos over in het park, waardoor de bewoners het gevoel krijgen dat zij midden in het natuurgebied op de voormalige vliegbasis wonen. In de plannen wordt rekening gehouden met de planten en dieren die in het gebied leven. Denk bijvoorbeeld aan het behoud van vogelnesten en het aanbrengen van diervriendelijke voorzieningen aan de woningen voor de gierzwaluw, huismus en vleermuis.
Gebouwen en kunstwerken van vliegbasis blijven staan
Verschillende gebouwen en kunstwerken van de voormalige vliegbasis blijven bewaard voor de toekomst. Zo geven de verkeerstoren, de taxibaan (rollerbaan) en de groepsschuilplaats de nieuwe woonwijk een uniek karakter. De verkeerstoren komt op een centrale plek in de wijk en is vanuit meerdere hoeken in de wijk goed te zien.
Planning
De planning ziet er als volgt uit:
- 2026-2028: start bouw, realisatie woningen
- 2020-2025: bouwrijp maken, opstellen bouwplannen
- 2017-2024: doorlopen planologische- en vergunningsprocedures
De voorbereidende onderzoeken voor het bouw- en woonrijp maken van de toekomstige woonwijk zijn een aantal jaren geleden gestart. In de winter van 2020 is de eerste fase uitgevoerd van de opsporing van Niet Gesprongen Explosieven (NGE) in het westelijk bosgebied en langs de Batenburgweg. De tweede fase is eind 2021 afgerond. Wat overblijft is de opsporing van NGE in het open veld. Hiervoor is een ontheffing van de Wet natuurbescherming nodig. Er moet rekening worden gehouden met bijzondere planten en dieren, zoals de veldleeuwerik. De werkzaamheden worden uitgevoerd door het Rijksvastgoedbedrijf in opdracht van het Ministerie van Defensie.
In 2019 is uit een verkennend bodemonderzoek gebleken dat de bodem op de locatie van de geplande woonwijk deels is verontreinigd. Voordat de grond geschikt kan worden gemaakt voor de woonwijk, moet de bodem worden gesaneerd. De verwachting is dat de saneringswerkzaamheden starten in de eerste helft van 2026.
Lees meer over de bodemsanering Woonwijk Vliegbasis Soesterberg.
Meer informatie
Voor meer informatie bezoek je de projectpagina Woonwijk Vliegbasis Soesterberg op hartvandeheuvelrug.nl. Hier vind je ook het stedenbouwkundige plan, waarin de landschappelijke, cultuurhistorische en ecologische waarden van het gebied centraal staan.
Ten zuiden van Park Vliegbasis Soesterberg is de grond op de aangewezen locatie voor de geplande woonwijk deels verontreinigd. Deze verontreiniging is aan het licht gekomen door bodemonderzoek ter voorbereiding op de realisatie van de woonwijk. Uit bodemonderzoek dat in 2019 is uitgevoerd, blijkt dat in de bodem PFAS (per- en polyfluoralkylstoffen) zit. Om de bouwkavels bouwrijp en geschikt te maken voor woningbouw worden de grond en het grondwater gesaneerd. De grondverontreiniging bevindt zich op en rondom de geplande woonwijklocatie op Park Vliegbasis Soesterberg. Het gaat om een gedeelte ter hoogte van de Sterrenbergweg, de voormalige brandweerkazerne op de vliegbasis en de verkeerstoren.
Wat is PFAS?
PFAS is een verzamelnaam voor chemische verbindingen. Deze stoffen komen in veel producten voor: van koekenpannen (anti-aanbaklaag) tot regenjassen. Maar ook in cosmetica, bestrijdingsmiddelen en blusschuim zijn deze stoffen aanwezig. De stoffen zijn hittebestendig en vuil- en waterafstotend. Het zijn deze eigenschappen waardoor PFAS veelvuldig is verwerkt in producten. Een groot nadeel is dat PFAS nauwelijks wordt afgebroken, waardoor deze zich ophoopt in het milieu.
Hoe is de vervuiling ontstaan?
De provincie Utrecht heeft in 2009 de voormalige vliegbasis in Soesterberg gekocht van het Rijk om het terrein voornamelijk in te richten als natuurgebied. De nieuwe woonwijk aan de rand van het gebied is ook onderdeel van de plannen. Uit bodemonderzoek in 2019 is gebleken dat de bodem - grond en grondwater - op de geplande woningbouwlocatie verontreinigd is met PFAS-houdende middelen. Deze stof zat in het blusmiddel dat tussen 1983 en 2006 werd gebruikt tijdens brandblusoefeningen op de daar gelegen brandweerkazerne en -oefenlocatie. Die zijn inmiddels gesloopt. In deze periode was niet bekend dat PFAS de bodem zodanig kon verontreinigen met mogelijke risico´s voor mens en milieu.
Waarom is deze verontreiniging niet eerder ontdekt? Tot een aantal jaren geleden was niet bekend dat PFAS in de bodem mogelijke risico’s oplevert voor mens en milieu. Uit latere inventarisaties in Nederland (en wereldwijd) bleek dat met name locaties waar met blusschuim was gewerkt, verontreinigd konden zijn met PFAS. In die jaren is ook deze woningbouwlocatie in beeld gekomen.
Planning
De planning ziet er naar verwachting als volgt uit:
- 2e helft 2023 - eind 2024 Opstellen saneringsplan
- eind 2024 - medio 2025 Beschikking Wet bodembescherming saneringsplan
- medio 2025 - eind 2026 Aanbesteding, gevolgd door de uitvoeringswerkzaamheden grondsanering
Bodemsanering is nodig om de grond geschikt te maken voor woningbouw en verdere verspreiding van de verontreiniging in het grondwater tegen te gaan. De sanering moet zorgvuldig gebeuren. Daarvoor wordt eerst een saneringsplan opgesteld dat moet worden goedgekeurd door de provincie. Vervolgens volgt een aanbestedingsprocedure waarna een geselecteerde aannemer de sanering uitvoert.
De sanering zal volgens de huidige inzichten bestaan uit het verwijderen van de verontreinigde grond. Hier komt geschikte grond voor in de plaats. Ook wordt het verontreinigde grondwater opgepompt en - na zuivering - weer worden geïnfiltreerd in de bodem. Het doel hiervan is om zowel PFAS uit het grondwater te verwijderen als ook verdere verspreiding tegen te gaan. Op basis van de huidige inzichten zullen de saneringswerkzaamheden naar verwachting in 2026 starten.
Volgens de huidige planning zullen de saneringswerkzaamheden de geplande bouw van de woonwijk niet vertragen. Bovendien kan er al met delen van de woonwijk worden gestart, vooruitlopend op de afronding van de grondsanering op de vervuilde percelen.
Veilig wonen en recreëren
In de huidige situatie is er sprake van risico’s voor ecologie en verspreiding. Daarom moet er ook - los van de ontwikkeling van de woonwijk - worden gesaneerd. Zonder sanering is de ontwikkeling van de woonwijk niet mogelijk vanwege de mogelijke risico’s voor mens en (huis)dieren. Na de sanering van de PFAS-verontreiniging zijn er geen risico’s meer voor mens en milieu. De kwaliteit van de bodem zal dan zodanig zijn dat mensen in de nieuwe woonwijk veilig kunnen wonen, leven en recreëren.
Ook als hier geen woonwijk zou worden gerealiseerd, is bodemsanering noodzakelijk. Door de aanwezigheid van PFAS in de grond en het grondwater zijn er risico’s voor het milieu: zowel voor de ecologie als in het grondwater door verspreiding.
Vragen
Voor vragen over de sanering stuurt u een e-mail naar bodemsaneringwoonwijk@provincie-utrecht.nl. Wij zullen uw vraag doorsturen naar de juiste persoon en deze zo snel mogelijk beantwoorden. Leest u eerst de antwoorden op de vragen hieronder over de sanering.
Vragen en antwoorden bodemsanering Woonwijk Vliegbasis Soesterberg
Waar is de bodem verontreinigd en in welke mate?
De grondverontreiniging bevindt zich op en rondom de geplande woonwijklocatie op Park Vliegbasis Soesterberg. Het gaat om een gedeelte ter hoogte van de Sterrenbergweg, de voormalige brandweerkazerne op de vliegbasis en de verkeerstoren. In de kern van de verontreinigde locatie bevinden zich sterk verhoogde gehalten aan PFAS, op sommige plaatsen tot aan de grondwaterspiegel op ongeveer elf meter diepte. Hier is ook de grootste grondwaterverontreiniging die zich vanaf de grondwaterspiegel op ongeveer elf meter diepte tot op grotere diepte (55 meter) verspreid tot ongeveer 300 meter in noordwestelijke richting.
Wat gaan de omwonenden in Soesterberg-Noord merken van de saneringswerkzaamheden?
Het uitvoeren van de saneringswerkzaamheden wordt tijdens het opstellen van het saneringsplan uitvoerig in beeld gebracht. Zeker is dat rekening moet worden gehouden met extra verkeersbewegingen (vrachtauto’s) en dat er - door de werkzaamheden op de locatie - ook extra geluidbelasting zal zijn. Bij het voorbereiden van de sanering wordt overigens niet alleen rekening gehouden met de gevolgen voor de omwonenden, maar ook met de consequenties voor de natuur. Ook ‘duurzaamheid’ is een belangrijk aandachtspunt.
Waarom start de sanering niet eerder?
Voordat de eerste schop de grond in kan, zijn onderzoeken nodig om de verontreiniging beter in kaart te brengen en bijvoorbeeld ook om informatie te verzamelen in hoeverre de grond en het grondwater zijn te reinigen. Vervolgens moet een saneringsplan worden opgesteld waarin nauwkeurig staat omschreven hoe de sanering uiteindelijk gaat plaatsvinden. Dat plan moet door het bevoegd gezag (RUD-Utrecht) worden goedgekeurd.
Waarom wil Hart van de Heuvelrug een nieuwe woonwijk realiseren op een locatie waar de grond is verontreinigd?
Het realiseren van de nieuwe woonwijk voorziet in een woningbehoefte op een groene locatie in de nabijheid van Soesterberg-Noord. Al vele jaren voordat de PFAS-
verontreiniging bekend was, is in overeenstemming met de partners de herziening van de bestemming van deze locatie tot woongebied in het programma in gang gezet. Na sanering is er sprake van een uitstekend en veilig woon- en leefklimaat. Door het RIVM zijn de gezondheidsrisico’s na sanering als nihil bestempeld.
Na de sluiting van het militaire vliegveld Vliegbasis Soesterberg kocht de provincie Utrecht het gebied in 2009. De provincie heeft met het Ruimtelijk Plan Vliegbasis Soesterberg een plan gemaakt om van het gebied een groot natuurpark te maken, waar kan worden gewandeld en gefietst. Ook komt er een woonwijk in Park Vliegbasis Soesterberg.
Kosten natuurontwikkeling terugverdienen
De nieuwe woonwijk komt aan de zuidkant van de voormalige vliegbasis te liggen en grenst aan Soesterberg-Noord. De woningbouw is nodig om de kosten die zijn gemaakt voor de natuurontwikkeling terug te verdienen.
In dit park zijn verschillende overblijfselen uit het militaire verleden te bezichtigen: munitiedepots, shelters, bunkers en een verkeerstoren. En natuurlijk de landingsbaan. Die wordt nu niet meer gebruikt door vliegtuigen, maar door fietsers.
Ecologische hoofdstructuur
Park Vliegbasis Soesterberg is het centrale middelpunt van de natuur op de Utrechtse Heuvelrug. Het gebied maakt deel uit van twee belangrijke natuurlijke routes voor dieren. Door de aanleg van vijf ecoducten is het gebied weer verbonden met de omringende natuur. Dieren kunnen nu makkelijker van de ene naar de andere kant van het natuurgebied. Het Utrechts Landschap beheert het gebied vanaf 2011.
Recreatie
De militaire objecten en uitzichtpunten maken een wandeling of fietstocht over de voormalige basis tot een unieke belevenis. Er wordt gewerkt aan de verbetering van de fiets- en wandel routes, zodat natuurliefhebbers straks een ‘rondje Park Vliegbasis Soesterberg kunnen lopen of fietsen.
Meer informatie
Kijk voor meer informatie over het park, de routes en excursies op de website van het Utrechts Landschap.
De woningbouwprojecten maken deel uit van de gebiedsontwikkeling Hart van de Heuvelrug. Dit is het gebied rond Park Vliegbasis Soesterberg tussen de gemeenten Zeist en Soest. Doel van dit ontwikkelingsprogramma is de natuur op de Utrechtse Heuvelrug uit te breiden en te verbeteren.
Ruimte voor mens en natuur
De Utrechtse Heuvelrug is Nederlands op één na grootste aaneengesloten natuurgebied. Het gebied werd steeds verder opgedeeld in kleine stukjes natuur door bebouwing en wegen. Daarom zijn in de afgelopen jaren vijf ecoducten gebouwd en nieuwe natuur aangelegd. Ook is de voormalige vliegbasis omgebouwd tot een aantrekkelijk natuurgebied, dat iedereen kan bezoek voor een fiets- of wandeltocht. Zo is een aaneengesloten natuurgebied ontstaan van ruim 1.000 voetbalvelden!
Nieuwe woning nodig
Door bebouwde gebieden en natuur te herschikken is ruimte gemaakt voor onder andere woningbouwlocaties. Zo draagt het programma Hart van de Heuvelrug bij aan de grote vraag naar nieuwe woningen in de regio. Binnen het programma worden circa 1700 woningen gebouwd in de gemeenten Zeist en Soest. Daarnaast wordt met de verkoop van de bouwkavels het geld terugverdiend dat inmiddels is uitgegeven aan nieuwe natuur en recreatiegebieden.
Meer informatie
Provincie Utrecht, gemeente Zeist, gemeente Soest en Het Utrechts Landschap werken samen binnen deze gebiedsontwikkeling. Lees meer over Hart van de Heuvelrug en de 22 projecten op: www.hartvandeheuvelrug.nl.
Downloads
- Informatiebrief vervolg opsporing Niet Gesprongen Explosieven, september 2020 (pdf, 297.14 kB)
- Informatiebrief opsporing Niet Gesprongen Explosieven, december 2019 (pdf, 88.95 kB)
- Bewonersbrief onderzoek Niet Gesprongen Explosieven (pdf, 527.87 kB)
- Bewonersbrief onderbegroeiing maaien fase 2, oktober 2018 (pdf, 140.77 kB)
- Woonwijk Vliegbasis Soesterberg, juni 2017 (pdf, 49.53 MB)
Uitgelicht
Snel naar
-
Archeoloog vertelt: bodemschatten woonwijk Vliegbasis Soesterberg
Wat is de relatie tussen een mosterdpotje, mondharmonica en een luchtafweerbatterij? Het zijn recente bodemvondsten bij de graafwerkzaamheden voor de nieuwe woonwijk Vliegbasis Soesterberg. Archeoloog Nick Warmerdam vertelt.

Deze video wordt niet weergegeven omdat u nog geen toestemming heeft gegeven om cookies van derden te plaatsen. Accepteer cookies en herlaadt deze pagina om de video te bekijken of bekijk deze op https://youtu.be/Criflk4Gk7k.
Indien u cookies eerder hebt geweigerd kunt u deze alsnog accepteren.
Begrotingsvoorstellen provincie Utrecht: Rob van Muilekom
Contact
Hart van de Heuvelrug
E-mail: hartvandeheuvelrug@provincie-utrecht.nl