Sinds de wolf zich opnieuw in Nederland heeft gevestigd, zijn het vooral de provincies die verantwoordelijk zijn voor de bescherming van deze diersoort. Wat komt daar allemaal bij kijken? En welke taken heeft de provincie nog meer? We zetten het hieronder op een rij.
Taak 1: Bescherming van de wolf
De wolf is een beschermde diersoort. Dat staat in de Europese Habitatrichtlijn en in de Nederlandse Omgevingswet. Dit betekent dat een wolf niet gedood, gevangen of opzettelijk verstoord mag worden. Provincies moeten erop toezien dat iedereen zich aan deze regel houdt.
Van nature schuw
Van nature zijn wolven bang voor mensen en blijven ze uit hun buurt. Toch levert de terugkeer van de wolf in een dichtbevolkte provincie als Utrecht, met al zijn drukbezochte natuurgebieden, de nodige uitdagingen op. Mensen en honden komen soms onbedoeld te dicht bij een wolf, wat spanning kan opleveren bij wolf én mens. “Vorig jaar zagen we in de provincie Utrecht een wolf die de grenzen opzocht, vooral in de interactie met mensen en honden”, vertelt Job van Amerom, die toen projectleider Wolf was bij de provincie. “Er bestaat angst dat hij dit gedrag doorgeeft aan zijn jongen, maar daar is tot nu toe geen bewijs van”.
Onderzoek
De wolf woont nog niet lang in onze provincie. Daarom richten we ons nu vooral op het verzamelen van kennis:
- BIJ12, het samenwerkingsverband van alle provincies, registreert en analyseert alle meldingen die binnenkomen bij het Wolvenmeldpunt.
- Er zijn wildcamera’s geplaatst op plekken waar regelmatig wolven worden gezien.
- De Zoogdiervereniging verzamelt sporen, zoals drollen.
- Wageningen University & Research doet DNA-onderzoek op die sporen en op dode wolven. Zo wordt een DNA-databank opgebouwd.
Voorlichting en aanlijnplicht
De kennis die we opdoen, delen we met de organisaties waar we mee samenwerken, zoals gemeenten en andere provincies. Maar ook met de inwoners van onze provincie. Bijvoorbeeld via persberichten en onze website.
Daarnaast is er een aanlijnplicht ingevoerd voor honden in een specifiek gebied waarvan bekend is dat er wolven leven. Die geldt voor de periode dat er jonge welpen zijn (15 maart-15 september). Ook andere jonge wilde dieren hebben daar overigens baat bij.
Daarnaast wordt nagedacht over aanvullende maatregelen, zoals:
- Het zenderen van de Utrechtse roedel, om meer inzicht te krijgen in hun verblijf en gedrag.
- Afleren van gewenning aan mensen door wolven af te schrikken op drukke plekken.
Voor deze laatste maatregelen is een vergunning nodig (zie Taak 3). Die is er op dit moment niet.
Taak 2: Schade aan vee voorkomen en vergoeden
Wolven eten vooral wilde prooidieren, maar kiezen soms ook voor vee, zoals schapen. “Wolven zijn opportunistische dieren”, legt Hans van Eijden, wolvenconsulent bij de provincie Utrecht, uit. “Hoe makkelijker ze aan voedsel kunnen komen, hoe beter. Wat dat betreft lijken ze op mensen.”
Subsidie
Voor veehouders en hobbydierhouders is een aanval van een wolf op hun dieren vaak een ingrijpende ervaring. Daarom helpt de provincie hen om schade te voorkomen. Sinds 2024 kunnen boeren en hobbydierhouders subsidie aanvragen voor de aanschaf van wolfwerende rasters: dat zijn speciale rasters met stroomdraden. Er bestaan verschillende versies van deze rasters: vaste, maar ook verplaatsbare, bijvoorbeeld voor een kudde schapen die steeds ergens anders staat. “Hoewel ze geen 100 procent zekerheid bieden, zijn deze rasters effectief mits goed geplaatst. Een wolf die het hek aanraakt, krijgt een schok, en wordt zo negatief geconditioneerd om van die plek weg te blijven”, aldus Van Eijden.
Gratis advies voor veehouders en hobbydierhouders
Het aantal subsidieaanvragen bij de provincie neemt de laatste maanden flink toe. Wie subsidie aanvraagt krijgt daar gratis advies bij. “Ik ga altijd bij de aanvrager langs om de situatie ter plekke te bekijken, omdat die bij iedereen anders is ”, vertelt Van Eijden. “We willen dat mensen goed geïnformeerd hun dieren beschermen, en niet zomaar zelf – hoe goedbedoeld ook – een hek in elkaar zetten. Soms is een raster niet eens nodig, bijvoorbeeld als je je pony ‘s nachts binnen kunt zetten. 'Klein denken', adviseer ik altijd.”
Schadevergoeding
Gaat het ondanks preventie toch mis, dan kunnen veehouders via BIJ12 een schadevergoeding aanvragen. Dit geldt trouwens ook voor mensen die nog geen wolfwerende rasters hebben.
Taak 3: Vergunningen
Wie een wolf verstoort, bijvoorbeeld om hem te zenderen of weg te jagen van plekken waar veel mensen komen, pleegt een strafbaar feit. Alleen met een vergunning van de provincie mag hiervan worden afgeweken.
Team Vergunningverlening natuur en landschap
Bij het team Vergunningverlening natuur en landschap (VVN) van de provincie Utrecht worden de vergunningaanvragen beoordeeld. Niet alleen voor wolven, ook voor andere dieren. Dit team bestaat uit juristen en inhoudelijk experts. "Een vergunning krijg je niet zomaar", leggen medewerkers van het team uit. “Als aanvrager moet je héél goed onderbouwen waarom het nodig is een dier te verstoren. Bijvoorbeeld voor wetenschappelijk onderzoek of om veiligheidsredenen”.
Zo moet je als aanvrager aantonen dat er geen andere manier is om het doel te bereiken. Bijvoorbeeld waarom de inzet van extra wildcamera’s niet voldoende informatie oplevert voor een wetenschappelijk onderzoek. Daarnaast moet je als aanvrager deskundig zijn en moet er in de aanvraag sprake zijn van een ‘wettelijk belang’, zoals flora en fauna of de openbare veiligheid. Ten slotte moet je met een ecologische onderbouwing aantonen dat de verstoring van de wolf geen negatief effect heeft op het voortbestaan van de wolvenpopulatie als geheel in dat gebied.
Het vergunningenteam beoordeelt aanvragen objectief, uitsluitend op basis van de informatie die wordt aangeleverd en de wettelijke regels. "Wij mogen niets zelf aanvullen of invullen wat niet in de aanvraag staat", benadrukken de medewerkers.
Een vergunningaanvraag behandelen kost tijd
De provincie heeft 8 weken om een aanvraag te beoordelen. Is een aanvraag niet compleet? Dan krijgt de aanvrager de kans om de ontbrekende informatie alsnog aan te leveren. In die periode wordt de beoordeling tijdelijk opgeschort. Daardoor duurt het vaak wat langer voordat er een beslissing ligt.
Zelfs dan kan je niet meteen aan de slag met je vergunning. Er is namelijk een bezwaartermijn van 6 weken: een periode waarin zowel de aanvrager zelf als andere belanghebbenden naar de rechter kunnen stappen met hun bezwaar op de beslissing. De rechter beoordeelt of iemand belanghebbend is.