Stiltegebieden

De provincie wil dat mensen stilte kunnen ervaren. Het instellen van stiltegebieden is hierbij een belangrijk hulpmiddel.

Belang en waarde van stilte

Bezoekers hebben behoefte aan stilte, stilte versterkt de beleving van natuur en landschap en heeft positieve effecten op de gezondheid. De stiltebeleving is uniek en waardevol en moet worden beschermd. De provincie heeft dit opgenomen in het Bodem- Water- en Milieuplan en uitgewerkt in de Notitie uitvoering stiltegebiedenbeleid (pdf, 669 kB).

Hiermee worden de rustzoekende recreant en de natuur bediend. De bescherming van natuur gevoelig voor lawaai, is voornamelijk in de groene wet- en regelgeving geborgd.

Stiltegebieden

Op grond van de Wet milieubeheer (Wm) moeten provincies stiltegebieden (officieel: milieubeschermingsgebieden voor stilte) aanwijzen en regels opstellen om de stilte te beschermen. In 1986 heeft de provincie voor het eerst de stiltegebieden aangewezen. De gebiedsgrenzen zijn opgenomen in de Provinciale Milieuverordening (PMV), die in 2013 is herzien.

De door de provincie aangewezen stiltegebieden zijn relatief grote gebieden. De stiltegebieden zijn aantrekkelijk voor de rustzoekende recreanten, het is stil, aantrekkelijk en de stilte biedt een meerwaarde voor de beleving van natuur en landschap.

Gemeenten dragen de zorg voor het beschermen van de stilte in kleine gebieden (zowel het buitengebied als hofjes en parken), hiervoor geldt het gemeentelijk beleid.

Algemene uitgangspunten:

• een stiltegebied moet stil blijven
• het gebied leeft en mag worden beleefd
• in een stiltegebied hoor je gebiedseigen geluiden (natuur, tractor op het land, pratende recreanten)

De provincie beschermt de stiltegebieden samen met andere overheden, bezoekers, ondernemers en bewoners.

Soorten stiltegebied

Een stiltegebied bestaat uit:

1. een stille kern. In de stille kern is het geluidsniveau (exclusief gebiedseigen geluid), gemiddeld over een etmaal, maximaal 40 dB(A)*
2. een geluidsarm overgangsgebied, dat rondom de stille kern ligt (bufferzone). Hier is het geluidsniveau, gemiddeld over een etmaal, maximaal 45 dB(A)*

Activiteiten die de stilte negatief beïnvloeden (uitgezonderd de gebiedseigen geluiden), zijn niet toegestaan in de stiltegebieden.

*dB(A) is een eenheid van geluid, vergelijkbaar met meter of seconde. In het dagelijkse spraakgebruik wordt vaak decibel gezegd.

Om de stilte te behouden en te beschermen zijn regels opgesteld. De milieuregels voor stiltegebieden zijn opgenomen in de Provinciale Milieuverordening (PMV). De ruimtelijke bescherming van stiltegebieden is opgenomen in de Provinciale Ruimtelijke Verordening (PRV).

Milieuregels

De milieuregels voor stiltegebieden (PMV) zijn te onderscheiden in:

1. Bijzondere zorgplicht
2. Gedragsvoorschriften (verbodsbepalingen)
3. Richtwaarden voor geluid

Uitleg over deze regels kunt u lezen op de pagina Provinciale Milieuverordening / regels stiltegebieden.

Ruimtelijke regels

Stiltegebieden zijn in de Provinciale Ruimtelijke Structuurvisie (PRS) opgenomen. Bij het opstellen van bestemmingsplannen moeten gemeenten rekening houden met de PRV.

Toegestaan:

• Bestaande functies (ook stilteverstorende) binnen het stiltegebied mogen blijven bestaan
• Ontwikkelingen die bij het gebied horen (agrarische activiteiten en stille vormen van recreatie) blijven mogelijk

Niet toegestaan:

• Nieuwe stilteverstorende activiteiten en functies in stiltegebieden zijn niet toegestaan
  
  Toelichting: toevoeging van nevenfuncties bij agrarische bedrijven, functiewijziging van beëindigende agrarische bedrijven en nieuwe functies of ontwikkelingen bij bestaande niet-agrarische bedrijven kunnen de geluidsbelasting negatief beïnvloeden

Kansen in een stiltegebied

Een stiltegebied moet niet alleen beschermd, maar ook beleefd worden. De publicatie 'Een luisterend oor voor de stilte - Nieuw perspectief voor stiltegebieden' (pdf, 1,8 MB) van het Interprovinciaal Overleg (IPO) besteed aandacht aan zowel behoud en bescherming, als beleving en ontwikkeling.

Het stuk geeft voor diverse thema's de toegevoegde waarde van stilte aan met concrete voorbeelden. Denk aan een kleine camping die zich richt op rustzoekers, stiltewandelingen, praktijklessen natuur en milieu of schilderworkshops in een stiltegebied.

De Provinciale Milieuverordening (PMV) bevat voor stiltegebieden onder andere regels in de vorm van gedragsvoorschriften.

Verbodsbepalingen

De verbodsbepalingen in de PMV (art. 28) zijn erop gericht dat bezoekers en bewoners de ervaring van de natuurlijke geluiden in een stiltegebied niet verstoren. Het zijn verbodsbepalingen voor toestellen en activiteiten zoals:

• het gebruik van een omroepinstallatie of een modelvliegtuig
• het organiseren of deelnemen aan een gemotoriseerde toertocht
• het varen met een waterscooter
• het starten of landen met een helikopter

Vrijstellingen

In enkele specifieke situaties geldt een vrijstelling (art. 29), voor bijvoorbeeld activiteiten die in een gebied horen of noodzakelijk zijn:

• agrarische activiteiten (inclusief bosbouw)
• activiteiten voor het onderhoud van het gebied
• bouwactiviteiten

Bij deze vrijstellingen geldt de bijzondere zorgplicht: verstoring van het stiltegebied moet zo veel mogelijk voorkomen of beperkt worden.

Ontheffing

In sommige gevallen is ontheffing mogelijk (art. 30). In principe geldt dit alleen voor de bufferzone en niet voor de stille kern. Op de webkaart is te zien welk deel van een stiltegebied behoort tot de stille kern. In zeer uitzonderlijke gevallen is ook voor de stille kern ontheffing mogelijk:

• in geval van zwaarwegende maatschappelijke belangen, waarbij de activiteit niet buiten het stiltegebied of buiten de stille kern kan worden voorzien
• bij enkele bestaande activiteiten die in de PMV op de kaarten zijn aangegeven

Aan een ontheffing zijn voorschriften verbonden om de verstoring van de stilte te beperken. Informatie over ontheffingen en de wijze van aanvragen is te vinden in het loket.

De Provinciale Milieuverordening (PMV) bevat richtwaarden voor de stiltegebieden.

Richtwaarden geluid

Het gewenste totale geluidsniveau van niet-gebiedseigen geluiden in een stiltegebied is maximaal 40 dB(A)*. Dit wordt over het algemeen als stil ervaren. In de bufferzone rondom de stille kern is een geluidsniveau tot 45 dB(A)* aanvaardbaar.

Richtwaarde om stilte te waarborgen

De stilte in een stiltegebied kan worden verstoord door verschillende geluidsbronnen.

Op incidentele verstoringen buiten inrichtingen (bedrijven) zijn de verbodsbepalingen van toepassing. Structurele geluidsbronnen (wegen, bedrijven) hebben ook invloed op de stilte. Hiervoor zijn in de PMV richtwaarden opgenomen (art. 25 en 26).

Overheden moeten bij besluitvorming rekening houden met de richtwaarden voor geluid. De richtwaarde is 35 dB(A)* op 50 meter van de geluidsbron. Dit is lager dan het aanvaardbare totale geluidsniveau. Hierdoor blijft het stil genoeg op plaatsen waar bijvoorbeeld zowel een weg als een bedrijf is gevestigd.

Gebruik van de richtwaarde

In de PMV staat een opsomming van besluiten waarbij rekening moet worden gehouden met de richtwaarde (art. 27):

• besluiten conform de Wet ruimtelijke ordening (Wro), bijvoorbeeld een bestemmingsplan
• besluiten conform de Algemene Plaatselijke Verordening (APV), bijvoorbeeld een evenementenvergunning
• verkeersbesluiten conform de Wegenverkeerswet 1994, bijvoorbeeld een wegafsluiting
• besluiten conform de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo), bijvoorbeeld een milieuvergunning voor een bedrijf
• besluiten tot opleggen van maatwerkvoorschrift(en) aan een inrichting die valt onder de algemene regels van het Besluit algemene regels voor inrichtingen milieubeheer

*dB(A) is een eenheid van geluid, vergelijkbaar met meter of seconde. In het dagelijkse spraakgebruik wordt vaak decibel gezegd.