Stikstof en vergunningen

Er kan sprake zijn van vergunningplicht als er bij een project stikstof vrijkomt. Het berekenen van de stikstofuitstoot is onderdeel van de vergunningaanvraag. Deze berekening kunt u maken met behulp van de AERIUS Calculator.

AERIUS Calculator is het wettelijk voorgeschreven rekeninstrument om de stikstofneerslag van projecten in Natura 2000-gebieden te berekenen. En is een hulpmiddel voor vergunningverlening. AERIUS Monitor geeft informatie over de stikstofdepositie in Natura 2000-gebieden en de mate van overbelasting van de stikstofgevoelige natuur in deze natuurgebieden.

Let op: AERIUS wordt regelmatig bijgewerkt. Hierdoor kan het zijn dat u tijdens het aanvraagproces de berekeningen moet aanpassen en deze (opnieuw) moet toevoegen aan de aanvraag.

26 januari 2023

Het rekeninstrument AERIUS Calculator en AERIUS Monitor zijn 26 januari geactualiseerd naar versie 2022. Initiatiefnemers en overheden kunnen vanaf dit moment een berekening uitvoeren gebaseerd op de meest actuele cijfers en kennis. Vanaf 26 januari 2023 is AERIUS Calculator versie 2022 in de Regeling natuurbescherming voorgeschreven als het te gebruiken instrument voor toestemmingverlening.

Regelmatig komen nieuwe gegevens over de uitstoot en verspreiding van stikstof beschikbaar. Het RIVM verwerkt elk jaar deze nieuwste gegevens en inzichten in AERIUS om ervoor te zorgen dat bij onder meer toestemmingverlening uit wordt gegaan van actuele gegevens over uitstoot en depositie van stikstof. Ook worden nieuwe inzichten in modelberekeningen verwerkt.

Gegevens over en inzichten in bijvoorbeeld emissiebronnen, habitattypen of leefgebieden in natuurgebieden en rekenmodellen ontwikkelen zich voortdurend. Deze data komt behalve van het RIVM van kennisinstituten als het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), TNO en de Universiteit Wageningen (WUR). De natuurgegevens worden beschikbaar gesteld door de ministeries en provincies.

Wat betekent de actualisatie voor de vergunningverlening? 

Voor initiatiefnemers zal de uitkomst van de berekeningen met AERIUS Calculator 2022 mogelijk anders zijn dan bij doorrekenen met oudere versies. Vanaf 26 januari 2023 is AERIUS Calculator versie 2022 in de Regeling natuurbescherming voorgeschreven als het te gebruiken instrument voor toestemmingverlening. Bij lopende vergunningsprocedures zal door deze wijziging een nieuwe berekening uitgevoerd moeten worden. Deze nieuwe berekening geeft mogelijk andere resultaten. 

Meer informatie

• Alle documenten zoals handleidingen en factsheets over de release van Calculator en Monitor 2022 vindt u op AERIUS 2022 Release. 
• Voor meer informatie over Aerius kunt u ook terecht bij de Helpdesk Stikstof en Natura 2000 van BIJ12 
• Voor overige vragen kunt u contact opnemen met landelijkgebied@provincie-utrecht.nl 

Lees meer over de vergunningaanvragen voor emissiearme stalsystemen. 

Op 29 mei 2019 keurde de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State het Programma Aanpak Stikstof (PAS) af. In dit programma waren maatregelen opgenomen om de natuur te verbeteren en de neerslag van stikstof te verminderen. De inzet was om daarmee op tijd de wettelijke natuurdoelen te behalen. Vanuit dat uitgangspunt werden binnen het programma vergunningen voor nieuwe activiteiten en projecten verleend. Projecten met weinig neerslag van stikstof werden zonder vergunning toegestaan.

Nadat er bezwaren werden ingediend op PAS-vergunningen, heeft de Raad van State de vergunningen en het PAS getoetst aan de Wet natuurbescherming en de Europese Habitatrichtlijn en Vogelrichtlijn. Belangrijk uitgangspunt daarin is dat als een nieuwe activiteit of een project wordt toegestaan, vooraf voldoende vast moet staan dat de beschermde natuur daar niet door verslechtert. De Raad van State concludeerde dat met het PAS niet genoeg werd aangetoond dat er geen verslechteringen van de beschermde natuur optreden. Omdat het daardoor in strijd is met de wet, heeft de Raad van State het PAS afgekeurd. Sindsdien kon het PAS niet meer gebruikt worden om nieuwe activiteiten en projecten toe te staan.

Voor ondernemers die onder het PAS een zogenaamde PAS-melding hebben gedaan en nu alsnog een natuurvergunning nodig zouden kunnen hebben, is een landelijk legalisatieprogramma opgezet. Meer informatie daarover staat op de website van de Rijksoverheid.

Het landelijk gebied staat voor grote opgaven op het gebied van natuur, water, klimaat en landbouw. Dat geldt voor heel Nederland, en daarmee ook voor de provincie Utrecht. Deze opgaven staan beschreven in het Utrechts Programma Landelijk Gebied en worden uitgewerkt via de gebiedsgerichte aanpak, samen met onze gebiedspartners.

Binnen de gebiedsgerichte aanpak is soms stikstofruimte nodig. Daarom willen we graag onze Utrechtse Depositiebank vullen. De stikstofruimte kunnen we onder andere inzetten om binnen de gebiedsprocessen doelen te realiseren.

De Utrechtse Depositiebank is bedoeld om schaarse depositieruimte rechtmatig, doelmatig, verantwoord én gebiedsgericht toe te delen en werkt via uitgesteld extern salderen van depositieruimte. Extern salderen is het gebruiken van stikstofdepositieruimte voor een activiteit, die vrijkomt door het geheel of gedeeltelijk intrekken van een bestaande vergunning voor een andere activiteit. Dit is een van de weinige mogelijkheden om op dit moment een vergunning op grond van de Wet natuurbescherming te verlenen.

In de Utrechtse Depositiebank kan stikstof depositieruimte worden gereserveerd voor programma’s, projecten, tijdelijke projecten en proefprojecten met een maatschappelijke meerwaarde. Denk aan landbouw, woningbouw, energietransitie en infrastructuur. Initiatiefnemers zoals gemeenten of ontwikkelaars kunnen de Utrechtse Depositiebank benutten om depositieruimte te “sparen” voor hun projecten ten behoeve van uitgesteld extern salderen. Ook in de gebiedsprocessen in het kader van het UPLG kunnen afspraken worden gemaakt over de verdeling van de in een gebied vrijgemaakte stikstofruimte, die niet nodig is voor het herstel van de natuur. Afgesproken kan worden dat depositieruimte binnen een gebied beschikbaar blijft.

We werken momenteel aan het beleidskader voor de Utrechtse Depositiebank. Tot die tijd kunnen we nog geen ruimte toedelen aan projecten. We kunnen wel alvast de bank vullen met depositieruimte. Aanbieders van stikstofruimte nodigen we uit om zich alvast te melden via landelijkgebied@provincie-utrecht.nl. Mogelijk kunnen we uw depositieruimte reserveren voor het gebiedsproces of inzetten voor het versnellen van het legaliseren van PAS-melders.

Wilt u meer weten?

Lees hier het instellingsbesluit met de voorwaarden en de bekendmaking ervan in het provinciaal blad. Heeft u vragen over de Utrechtse Depositiebank? Neem dan contact op met ons op via landelijkgebied@provincie-utrecht.nl

Voor het bouwen van woningen of het starten van een andere activiteit die stikstofuitstoot veroorzaakt, is een natuurvergunning nodig. Met het wegvallen van het Programma Aanpak Stikstof (PAS) is dit moeilijker geworden. Extern salderen geeft initiatiefnemers de mogelijkheid om, door het overnemen van saldo bij een ander, ruimte te creëren voor nieuwe economische activiteiten of woningbouw.

De provincie Utrecht heeft per 21 februari 2023 nieuwe beleidsregels vastgesteld waarmee de mogelijkheden rondom extern salderen verruimd worden. Deze beleidsregels zijn gebaseerd op de "standaard" beleidsregels zoals deze door het Interprovinciaal Overleg (IPO) zijn geformuleerd. Deze regels gelden al in de andere provincies in Nederland. Met het vaststellen van de nieuwe beleidsregels voor extern salderen ontstaat meer ruimte om maatschappelijke ontwikkelingen perspectief te bieden op een vergunning.

Wat is extern salderen?

Extern salderen is het overnemen van stikstofruimte van een bedrijf dat geheel of gedeeltelijk stopt. Stel: u wilt als ondernemer uw bedrijf uitbreiden. Dan mag u, ondanks die uitbreiding, niet meer depositie veroorzaken op stikstofgevoelige natuur in Natura 2000-gebieden. Als dit niet mogelijk is via intern salderen (het oplossen van extra stikstofuitstoot binnen uw project of activiteit), dan kunt u dit oplossen door bijvoorbeeld een bedrijf op te kopen van een ondernemer die stopt. U kunt dan de stikstofemissie van dat bedrijf overnemen en daar tot 70 procent van gebruiken. U lost daarmee het probleem van extra stikstofuitstoot buiten uw project of activiteit op. De overige 30 procent gaat terug naar de natuur.

Stikstofruimte aanbieden of kopen

Heeft u het voornemen om extern te salderen? Dan gaan wij graag met u in gesprek. U kunt contact met ons opnemen via landelijkgebied@provincie-utrecht.nl

Utrechtse Depositiebank

Naast het een-op-een extern salderen is het nu ook mogelijk om door middel van de Utrechtse Depositiebank “uitgesteld” extern te salderen. Via de bank kunt u depositieruimte inbrengen om op een later moment deze ruimte via de vergunning  op grond van de Wet natuurbescherming (ook wel bekend als de “natuurvergunning”) toebedeeld te krijgen voor uw project. U brengt zelf de benodigde depositieruimte in. Mocht het u - ondanks alle inspanningen - niet lukken om stikstofruimte te vinden, dan kan de bank u eventueel helpen om de vergunning kloppend te krijgen (mits voldoende vulling in de bank opgenomen is).

We werken momenteel aan het beleidskader voor de Utrechtse Depositiebank. Tot die tijd kunnen we nog geen ruimte toedelen aan projecten. We kunnen wel alvast de bank vullen met depositieruimte. Aanbieders van stikstofruimte nodigen we uit om zich alvast te melden via landelijkgebied@provincie-utrecht.nl. Mogelijk kunnen we uw depositieruimte reserveren voor het gebiedsproces of inzetten voor het versnellen van het legaliseren van PAS-melders.

Meer weten?

• Meer over extern salderen leest u op de website van Bij12.nl
• Lees de Beleidsregels Salderen provincie Utrecht 2023 en de bekendmaking hiervan in het Provinciaal blad.