De wolf

Wolven komen van nature in Nederland voor. Door intensieve bejaging zijn ze 150 jaar uiteindelijk verdwenen uit ons land. In 2015 dook de wolf weer op. Wolven hebben een toegevoegde waarde voor de natuur. Ze halen de minder sterke prooidieren uit de populatie. Hierdoor blijven vooral sterkere prooidieren over. Daarnaast zorgen wolven door hun aanwezigheid ervoor dat prooidieren bepaalde plekken vermijden. Dit leidt ertoe dat er minder overbegrazing is door die prooidieren. In provincie Utrecht zijn dat voornamelijk reeën, maar ook damherten. 

Provincie Utrecht

In de provincie Utrecht monitoren faunadeskundigen het gedrag van wolven. Er wordt onder andere DNA-onderzoek verricht om te bepalen of het DNA van een wolf is. En om, indien mogelijk, te bepalen om welke wolf het gaat. Ook landelijk geldt: daar waar wolven voorkomen, vindt monitoring plaats. De resultaten daarvan worden elk kwartaal gerapporteerd in de voortgangsrapportage op de website van BIJ12.

De provincie staat in nauw contact met faunadeskundigen, net als met gemeenten, terreinbeherende organisaties en de politie als dat nodig is. Gezamenlijk nemen we besluiten en ondernemen acties die nodig zijn om zo goed mogelijk met wolven samen te leven en nieuwe incidenten te voorkomen. We hebben daarbij oog en oor voor de zorgen van burgers, agrariërs en ondernemers in het betreffende gebied.  

In de zomer van 2024 zijn er meerdere incidenten geweest met wolven in het bosgebied van de Utrechtse Heuvelrug. De provincie Utrecht en de gemeenten Leusden, Zeist, Woudenberg en Utrechtse Heuvelrug roepen inwoners en bezoekers op om nog steeds zeer voorzichtig te zijn in het bosgebied Utrechtse Heuvelrug. Het advies is om in de genoemde gemeenten de bossen niet in te gaan met jonge kinderen en loslopende honden. 

Het is de wettelijke taak van de provincies om de wolf te beschermen met de daarbij behorende verplichtingen. Daarom monitoren we het gedrag van de wolven in onze provincie en nemen maatregelen om zo goed mogelijk met wolven samen te leven. Maar ook nemen we, na consultatie en overleg met experts, maatregelen om incidenten te voorkomen.

Provincie Utrecht werkt nauw samen met Utrechts Landschap, BIJ12, Zoogdiervereniging, Faunabeheereenheid, Staatsbosbeheer en gemeenten. Uitgangspunt hierbij is om op een goede en veilige manier samen te leven met de wolf. In het Wolvenplan van het Interprovinciaal Overleg staat hoe provincies omgaan met zwervende en territoriale wolven in Nederland. Het wolvenplan biedt provincies de basis om beleid formeel te verankeren in bijvoorbeeld verordeningen of beleidsregels. 

De wolf is een beschermde diersoort. De strikte Europese bescherming van de wolf is van kracht sinds het Verdrag van Bern (1979). Dat betekent dat het doden, vangen en opzettelijk verstoren van wolven verboden is. Deze bescherming heeft ervoor gezorgd dat de soort zich aan het herstellen is. De grootste bedreiging voor de soort is op dit moment het verkeer. De grootste natuurlijke bedreiging voor een wolf is een andere wolf. Zij kunnen onderling fel hun territorium verdedigen. 

Eind september 2024 hebben de verantwoordelijke Europese ministers besloten dat de bepaling 'streng beschermd' afgeschaald wordt naar 'beschermd'. De wolf krijgt mogelijk op termijn dus een minder streng beschermde status dan nu. Als de Europese Commissie besluit de status te verlagen, moet het eerdergenoemde Verdrag van Bern aangepast worden. Mocht daar een akkoord op komen, dan moet de Europese Habitatrichtlijn gewijzigd worden. Waarna alle individuele lidstaten van de Europese Unie haar eigen wetgeving er nog op moeten aanpassen. Dit is op dit moment niet aan de orde, dus geldt de omgevingswet waarin staat dat het doden, vangen en opzettelijk verstoren van wolven verboden is. 

Door de incidenten met wolven in de zomer van 2024 in het bosgebied van de Utrechtse Heuvelrug, is de provincie bezig met het aanvragen van vergunningen om, indien nodig, te kunnen handelen als dat nodig is. 

Negatief conditioneren

Er zijn in 2024 vergunningen aangevraagd om wolven in de provincie negatief te negatief te conditioneren. Wolven kunnen weer schuw voor mensen worden gemaakt door het te vangen en te zenderen. Eventueel kan aanvullend gebruik gemaakt worden van paintball. Het doel van deze maatregelen is om het ongewenste gedrag van het dier te doorbreken. De rechter oordeelde in september 2024 dat de provincie daar niet mee mocht mocht beginnen. 

De genoemde vergunning in 2024 was gebaseerd op een ‘alleenstaande’ wolf (GW3237m) die in de zomer van 2024 regelmatig ongewenst gedrag vertoonde. Nadat half oktober 2024 uit DNA-onderzoek bleek dat de betreffende wolf de vader van de welpen op de Utrechtse Heuvelrug is, heeft de Zoogdiervereniging op verzoek van de provincie deze nieuwe informatie in haar analyse en advies verwerkt. Hieruit blijkt dat de huidige vergunning niet meer op de juiste gronden onderbouwd is. Daarom hebben GS van Utrecht besloten de verleende vergunning in te trekken. 

In de folder Wolven in Nederland, een uitgave van Wolven in Nederland, Natuurmonumenten, IFAW en Staatsbosbeheer vindt u algemene informatie over de wolf in Nederland. Ook stellen we subsidie beschikbaar voor het plaatsen van wolfwerende rasters. In de folder Subsidieregeling wolfwerende rasters kunt u hier meer over lezen.