De provincie Utrecht gaat onverminderd door met inspanningen voor een gezonde en groene provincie. Dat zegt gedeputeerde Mirjam Sterk naar aanleiding van de Rapportage Natuur over de periode 2021-2023. Uit deze rapportage blijkt dat veel planten en dieren in het landelijk gebied verdwenen zijn. Ook in beschermde Natura 2000-gebieden en het Natuurnetwerk Nederland is de natuur verder achteruitgegaan.
De provincie is verantwoordelijk voor het behouden, versterken en verbinden van de natuur. Hier werken we hard aan, samen met terreinbeherende organisaties als Utrechts Landschap, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten. Maar ook agrarische natuurboeren, natuurorganisaties, inwoners en vrijwilligers zetten zich in voor de natuur.
Onderzoek in landelijk gebied
Ondanks alle inzet staat de natuur er slecht voor. Dit weten we uit onderzoek dat we jaarlijks doen in het landelijk gebied. Hierbij noteren we aan de hand van een vaste lijst welke planten en dieren we in en om sloten vinden. Denk aan waterplanten, vlinders, libellen, sprinkhanen, amfibieën en reptielen. Deze soorten zeggen iets over de biodiversiteit in het landelijk gebied. Ook in de natuurgebieden wordt de aanwezigheid van planten en dieren gevolgd.
Rapportage over 2021-2023
De uitkomsten van de onderzoeken zijn gebundeld in de Rapportage Natuur die de provincie één keer in de drie jaar opstelt. De nieuwste rapportage gaat over de periode 2021-2023 en een deel van 2024. Ook staat in dit rapport hoe het gaat met andere ontwikkelingen in de Utrechtse natuur tot en met 2024. Bijvoorbeeld hoe het staat met de uitbreiding van natuurgebieden. Voor inwoners en andere geïnteresseerden is een interactieve samenvatting gemaakt. Klik op de afbeelding hieronder om de samenvatting te openen.
Dotterbloem en krabbenscheer verdwenen
Uit de rapportage blijkt dat behoorlijk veel soorten niet of nauwelijks meer voorkomen. Zoals de dotterbloem die je vroeger ‘gewoon’ langs de waterkant zag. Door schaalvergroting en intensieve landbouw is deze plant op veel plekken verdwenen. Ingrijpen in de waterhuishouding, bemesting, gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, vaak maaien en het grondig schoonmaken van sloten hebben ervoor gezorgd dat ook waterplanten als krabbenscheer niet meer voorkomen. Dit heeft weer gevolgen voor de groene glazenmaker, een libelle die krabbenscheer gebruikt om eieren op te leggen. Ook de groene glazenmaker is bijna niet meer gezien.
Grote gevolgen
Dat de biodiversiteit achteruitgaat heeft grote gevolgen. Zo zijn er minder vlinders en bijen voor het bestuiven van gewas, waardoor onze voedselvoorziening in gevaar komt. Ook wordt de bodem minder vruchtbaar, wat gevolgen heeft voor het kweken van gewassen. Water en lucht worden onvoldoende gefilterd, waardoor onze leefomgeving minder gezond wordt.
Lastig om doelen te halen
In beschermde Natura 2000-gebieden – waar bijzondere planten, dieren en leefgebieden voorkomen – is de natuur ook achteruitgegaan door te veel stikstof vanuit de landbouw en industrie. Daarnaast is sprake van verdroging door menselijke aanpassingen in het watersysteem. Ook zorgen ‘invasieve exoten’ als de Amerikaanse rivierkreeft voor problemen. Ze eten waterplanten op waardoor de waterkwaliteit achteruitgaat. Het doel om in 2030 zeventig procent van de planten, dieren en hun leefgebieden in Natura 2000-gebieden in een goede staat te hebben, halen we op deze manier niet. Dit geldt ook voor het doel om in 2027 nog ruim 1.400 hectare extra natuur in te richten. Grond is namelijk schaars en duur. Terwijl we het wel hard nodig hebben om de natuur sterker te maken.
Agrarisch natuurbeheer groeit
De Rapportage Natuur bevat gelukkig ook lichtpuntjes. Zo is de zeldzame heikikker op veel plekken in de Lopikerwaard aangetroffen. Ook is het positief dat steeds meer agrariërs meedoen aan agrarisch natuurbeheer. In 2023 werd twintig procent van het landelijk gebied natuurvriendelijk beheerd. Dit betekent bijvoorbeeld dat bij het schoonmaken van sloten niet alle waterplanten worden weggehaald, zodat vissen en insecten een schuilplaats behouden. En slootkanten worden niet of gefaseerd gemaaid, waardoor belangrijke oeverplanten blijven staan. Hierdoor gaat het in deze gebieden naar verhouding minder slecht met de natuur. Ook de vestiging van de wolf in 2023 in onze provincie - na 150 jaar afwezigheid – is een succes voor de natuur. Tegelijkertijd stelt het ons voor de uitdaging om (opnieuw) te leren samenleven met dit dier.
Extra stap zetten
Volgens gedeputeerde natuur en landbouw Mirjam Sterk sporen de conclusies van de Rapportage Natuur aan om onverminderd door te gaan: “We zetten ons als provincie iedere dag in voor het herstel van de natuur. En hoewel we daarin echt al wat bereikt hebben, laat deze rapportage er geen twijfel over bestaan; we moeten extra stappen zetten om de natuur te behouden en te herstellen. Daarbij hebben we ieders inspanning hard nodig om samen te werken aan een gezonde en groene provincie waar iedereen nu én in de toekomst van kan genieten.”
Voor persinformatie:
jytte.reichert@provincie-utrecht.nl
06 18 54 01 37
