N225 Rotonde Donderberg

De Donderbergrotonde ligt in de Rijksstraatweg (N225) in Leersum. Deze rotonde vormt de verbinding tussen de N225 en de Maarsbergseweg, de provinciale weg N226. De N226 leidt naar rijksweg A12 en vormt daarmee een belangrijke route tussen de woonkernen aan de N225 en het snelwegennet. De N225 heeft twee rijstroken en loopt door de kern Leersum. De rotonde ligt binnen de bebouwde kom van Leersum wat betekent dat fietsers op de rotonde voorrang hebben. Dit is met borden en wegmarkering aangegeven.
De fietspaden langs de N225 maken deel uit van de doorfietsroute van Veenendaal naar Utrecht Science Park. Het plan hiervoor heeft de provincie samen met de gemeenten gemaakt.

De provincie heeft de laatste jaren veel onderzoek gedaan naar de Donderberg. De doorstroming op de rotonde wordt als onvoldoende beschouwd. Het gaat daarbij vooral om het vele verkeer vanuit Leersum richting N226 en A12. Daarnaast ervaren de gebruikers de veiligheid voor de fietsers als onvoldoende. Om de fietsveiligheid te verbeteren, is in 2021 de Bikescout geïntroduceerd. De Bikescout detecteert de overstekende fietsers en geeft deze informatie door aan automobilisten die de rotonde naderen. 

Uit diverse onderzoeken uit het verleden is gebleken dat grote ingrepen niet mogelijk of wenselijk zijn. Er is weinig ruimte en er moet rekening worden gehouden met de monumentale status van de bomenrij aan de Broekhuizerlaan en de diverse monumenten rondom de rotonde. Daarnaast maakt de N225 deel uit van de Via Regia, de historische route van Utrecht naar Arnhem. Dit brengt ook beperkingen met zich mee.

De Rijksstraatweg (N225) is onderdeel van de historische route 'Via Regia', de route tussen Utrecht en Keulen. Deze route heeft een cultuurhistorische waarde. De uitstraling ervan wordt beschermd als erfgoed. Bij eventuele aanpassingen van de rotonde moet hiermee rekening worden gehouden. De verbinding van Utrecht naar Rhenen  - en verder naar Wageningen en Arnhem - is een van de oudste wegen in ons land en gaat terug op de Via Regia (Koningsweg of Heerweg), een oude handelsweg van Utrecht naar Keulen. De Via Regia bestond zeker al in de 10e eeuw, omdat de Utrechtse bisschop met enige regelmaat naar Keulen moest reizen.

Bijzonder is de ligging aan de voet van de stuwwal tussen hoog (dekzand) en laag (klei). De weg volgt zoveel mogelijk dezelfde hoogtelijn om niveauverschil te vermijden. Grote delen van de route bestonden uit een dubbelweg: een bovenweg op de zuidflank die door de betere begaanbaarheid de eigenlijke Via Regia is. En de benedenweg, tussen de dorpen de hoofdweg, dat is nu de N225.

Provinciale Staten van Utrecht hebben op 9 november 2022 een motie aangenomen waarin staat dat er opnieuw creatief gekeken moet worden naar het verbeteren van de doorstroming op de rotonde en de verkeersveiligheid voor de fietsers. De omgeving van de rotonde en de cultuurhistorische waarde van de Via Regia zijn hierbij belangrijke randvoorwaarden. In dit nieuwe onderzoek zijn de onderzoeksresultaten uit het verleden als input meegenomen. Daarnaast heeft de provincie omwonenden en andere belanghebbenden bij dit onderzoek betrokken. Hoe we dit hebben gedaan, kunt u lezen bij 'Participatie: denk en kijk mee'.

Verkennende onderzoeken in 2024

In een rapportage van onderzoekbureau BOOT van februari 2024 staan vijf varianten beschreven voor de aanpak van de rotonde. Op dit moment wordt het effect op de omgeving van voorkeurspakket D – ‘vereenvoudigen fietsstructuur rondom de rotonde’ onderzocht. Dit is besloten tijdens de Stateninformatiebijeenkomst van 30 januari 2024. 

De belangrijkste ingreep is de realisatie van een fietstunnel onder de rotonde. Daarnaast wordt er een nieuw, volwaardig fietspad aangelegd door het bos tussen de begraafplaats en de N226. Dit pad zal een deel van de bestaande fietsinfrastructuur rondom de rotonde vervangen. Hiermee hoeven fietsers dus niet langer over de rotonde zelf. Dit verhoogt de verkeersveiligheid voor alle weggebruikers.

Ecologisch onderzoek

Herinrichting van de rotonde kan mogelijk gevolgen hebben voor van nature in het wild levende dieren of planten. Ecologisch onderzoeksbureau Waardenburg Ecology heeft opdracht gekregen van provincie Utrecht tot nader onderzoek naar de gevolgen van een herinrichting op beschermde soorten, gebieden en houtopstanden in het kader van de Omgevingswet (Ow). Het doel van het onderzoek was te bepalen of voor de voorgenomen ingreep een omgevingsvergunning voor een Natura 2000-activiteit en/of een flora- en fauna-activiteit nodig is. Op basis van een oriënterend veldonderzoek dd. 7 mei 2024 en bronnenonderzoek zijn de gevolgen van een herinrichting beoordeeld.  

Archeologisch onderzoek

In de zomer van 2024 is er ook een verkennend veldonderzoek gedaan naar mogelijke archeologische resten in de bodem op de plek van de rotonde. ADC ArcheoProjecten heeft daarvoor een booronderzoek uitgevoerd.Op basis van de landschappelijke ligging, ter plaatse van een ijssmeltwaterdal tussen de Darthuizerberg en de Donderberg van de Utrechtse Heuvelrug in, moet in het plangebied rekening worden gehouden met de mogelijke aanwezigheid van archeologische resten uit de periode vanaf het Laat Paleolithicum. Hieruit is gebleken dat de ondergrond in het plangebied bestaat uit een C-horizont van zwak grindig dekzand, afgedekt door een opgebracht of omgewerkt pakket. De top van de C-horizont kan worden beschouwd als een potentieel archeologisch niveau. Aanvullend onderzoek is daarom nodig. Er zijn tijdens het onderzoek echter geen archeologische indicatoren aangetroffen.

Boomeffectanalyse

Ook de kwaliteit van de bomen in het projectgebied is in 2024 onder de loep genomen. Met een boomeffectanalyse die in 2024 is uitgevoerd, is inzicht verkregen in de effecten van de bomen bij een herinrichting van de rotonde. In de analyse zijn de mogelijkheden bekeken om de bomen te behouden in een nieuw ontwerp van rotonde Donderberg. Het overgrote deel van de bomen kan, al dan niet met noodzakelijke locatie specifieke randvoorwaarden, behouden worden. Er kunnen echter ook alternatieven worden geformuleerd waarbij er meer bomen behouden kunnen blijven door het ontwerp of de werkwijze aan te passen.

Volgende stap

Op basis van de resultaten van de onderzoeken, is het ontwerp voor de herinrichting van de rotonde aangepast. In januari 2025 hebben leden van Provinciale Staten en de gemeenteraad van Utrechtse Heuvelrug besloten deze oplossing, waarbij een fietstunnel wordt aangelegd onder de rotonde, uit te werken. De provincie heeft op 4 februari 2025 met ingenieursbureau BOOT vertegenwoordigers van het dorpsnetwerk Leersum en de Fietsersbond bijgepraat over dit ontwerpvoorstel. Voordat er eind september/begin oktober 2025 besluitvorming door de Staten op basis van dat aangepaste ontwerp plaatsvindt, is er op 26 juni een inloopavond voor de omgeving om dit ontwerp in te zien en vragen te stellen. Hier is ook ruimte voor input vanuit de omgeving.

Hoofdpunten van het ontwerpvoorstel

• Fietsers van Leersum naar Doorn fietsen door een fietstunnel onder de rotonde door.
• Het oude bospad langs de begraafplaats wordt omgevormd tot een nieuw fietspad voor de route van Leersum naar Maarsbergen. Het bestaande fietspad langs de provinciale weg van Leersum naar Maarsbergen (N226) wordt verwijderd.
• Vanuit de Broekhuizerlaan leidt het fietspad richting Leersum naar een aparte fietsoversteek ter hoogte vande Koningin Wilhelminalaan. Om hiervoor ruimte te maken, vervalt de linksafstrook van de Rijksstraatweg naar de Koningin Wilhelminalaan. Linksaf slaan blijft uiteraard wel mogelijk. Er wordt ook rekening gehouden met voldoende opstelruimte voor fietsers, waaronder veel scholieren.
• Voor voetgangers komt er een zebrapad ten zuidwesten van de Koningin Wilhelminalaan. Dit betekent dat fietsers en voetgangers voortaan op gescheiden locaties, weg van de rotonde, oversteken. Dit komt de verkeersveiligheid ten goede. Het ontwerp voorziet ook in een drempel/plateau vanaf het zebrapad tot voorbij de bushalte.
• De bushalte wordt in dit plan iets verplaatst. De bus halteert niet langer in een haven, maar op de rijbaan zelf. Dit levert tijdwinst op, omdat de bus na de stop op de halte zijn rit kan vervolgen zonder te  hoeven invoegen. Om te voorkomen dat auto’s de bus tijdens het stopmoment inhalen, wordt er een verhoogde middenberm aangelegd tussen de twee rijstroken.
• De tunnel moet uiteraard voldoen aan veiligheidsnormen, zoals goede zichtlijnen en sociale veiligheid. In eerste instantie is de tunnel bedoeld voor fietsers. Omdat voetgangers ook gebruik kunnen maken van de onderdoorgang, wordt deze ook door voetgangers gebruikt kan worden, wordt er een voetpad van 1,5 meter breed aangelegd. De tunnel wordt zo ontworpen dat deze toegankelijk is voor fietsers, snelle fietsen en brommers.
• Om de tunnel te kunnen realiseren is het nodig te onderzoeken wat de gevolgen zijn voor de toegang tot de nabijgelegen appartementen van Donderberg en Beau Lieu. Hierover vindt overleg plaats met de betrokken vereniging van eigenaren.

Omgevingsprocedure

Een uitdaging in dit project is het verleggen van kabels en leidingen, vooral vanwege de technische complexiteit. Op dit moment is de haalbaarheid nog niet volledig duidelijk. De provincie verwacht dat het verleggen van de kabels en leidingen ongeveer een jaar zal duren. Daarnaast moet er een omgevingsprocedure worden doorlopen om de gronden aan te kopen voor de realisatie van het fietspad door het bos. De uitvoering zal daarom niet voor 2028 beginnen. 

Omdat de provincie graag wilde horen wat bewoners en weggebruikers van de rotonde vinden, is er in mei 2023 een digitale enquête uitgezet over het gebruik en de ervaringen met de rotonde. Ook waren er twee inloopdagen om input te verzamelen. De provincie heeft samen met de gemeente Utrechtse Heuvelrug en adviesbureau BOOT de opmerkingen en creatieve ideeën die hieruit voortkwamen meegenomen om te kijken naar mogelijke rotonde-aanpassingen. Op 26 juni 2025 is er een inloopavond om het nieuwe ontwerp met deze aanpassingen in te zien en vragen te stellen. Hier is het weer mogelijk om input op de plannen te geven.

Enquête

Bewoners en weggebruikers konden tussen 1 mei en 2 juni 2023 een enquête invullen over de rotonde Donderberg. Bij Downloads vindt u de resultaten van de enquête (pdf).

Inloopdagen

Op 10 en 26 mei 2023 waren er inloopdagen over de Donderbergrotonde. Bewoners en andere belangstellenden konden daar hun ideeën en wensen over de rotonde kwijt aan het projectteam. In de nieuwsupdate van 22 juni 2023 leest u er meer over.

Werkgroep Donderberg

Via de enquête en de inloopbijeenkomsten hebben drie bewoners van Leersum zich aangemeld om deel te nemen aan de werkgroep Donderberg. Twee deelnemers uit de vorige projectfase zijn daaraan toegevoegd. Doel van de werkgroep is om mee te denken met het projectteam voor mogelijke oplossingen. De werkgroep kwam op 1 juni 2023 voor het eerst bijeen. Eind november 2023 is er een terugkoppeling geweest van de eerste resultaten.

Vervolg

Vanaf de zomer van 2023 hebben we alle ideeën verwerkt en gekeken welke kansrijk zijn. In november 2023 kreeg de werkgroep een terugkoppeling en in december 2023 hebben we een rapportage opgeleverd van de onderzoeksrichtingen. Op 30 januari 2024 presenteerden we deze aan Provinciale Staten en de gemeenteraad. U kunt de rapportage in ons stateninformatiesysteem bekijken via ons stateninformatiesysteem. We houden u via de website op de hoogte van de voortgang. Op 26 juni 2025 is er een inloopavond over het aangepaste ontwerp.

De planning voor het project N225 - rotonde Donderberg is als volgt:

• Tot medio 2023: participatietraject onderzoeksrichtingen rotonde Donderberg
• 10 en 26 mei 2023: inloopbijeenkomsten voor de omgeving
• November 2023: terugkoppeling Werkgroep Donderberg
• December 2023: rapportage onderzoeksrichtingen
• 30 januari 2024: Stateninformatiebijeenkomst Rotonde Donderberg
• Mei 2024: oriënterend veldonderzoek door Waardenburg Ecology
• Juni - juli 2024: veldonderzoek (booronderzoek) door ADC ArcheoProjecten
• Zomer 2024: boomeffectanalyse door idverde Bomendienst
• Januari 2025: uitwerken ontwerp met gemeenteraad Utrechtse Heuvelrug en Provinciale Staten
• 4 februari 2025: bijpraatsessie met dorpsnetwerk Leersum en de Fietsersbond
• 26 juni 2025: inloopavond voor de omgeving over aangepaste ontwerp
• Eind september/begin oktober 2025: ontwerpvoorstellen inclusief kostenraming voor besluitvorming bij Provinciale Staten

Algemeen

Waarom wordt er onderzoek gedaan naar het aanpassen van de rotonde? 

De provincie heeft de laatste jaren veel onderzoek gedaan naar de Donderberg. De doorstroming op de rotonde wordt als onvoldoende beschouwd. Het gaat daarbij vooral om het vele verkeer vanuit Leersum richting N226 en A12. Daarnaast ervaren de gebruikers de veiligheid voor de fietsers als onvoldoende. De provincie onderzoekt hierom samen met de gemeente of en hoe de doorstroming en de verkeersveiligheid op de Donderbergrotonde beter kan. 

Waarom heeft een nieuw ontwerp voor een aanpassing van de rotonde zo lang geduurd? 

Uit diverse onderzoeken uit het verleden is gebleken dat grote ingrepen niet mogelijk of wenselijk zijn. Er is weinig ruimte en er moet rekening worden gehouden met de monumentale status van de bomenrij aan de Broekhuizerlaan en de diverse monumenten rondom de rotonde. Daarnaast maakt de N225 deel uit van de Via Regia, de historische route van Utrecht naar Arnhem. Dit brengt ook beperkingen met zich mee. Provinciale Staten van Utrecht hebben hierom op 9 november 2022 een motie aangenomen waarin staat dat er opnieuw creatief gekeken moet worden naar het verbeteren van de doorstroming op de rotonde en de verkeersveiligheid voor de fietsers. Op basis van de resultaten van de daaropvolgende nieuwe onderzoeken, is het ontwerp voor de herinrichting van de rotonde aangepast. 

Verkeersveiligheid en doorstroming 

Waarom komt er een fietstunnel? 

In het aangepaste ontwerp zullen fietsen niet meer over de rotonde hoeven. Er wordt een fietstunnel gerealiseerd tussen Leersum en Doorn. Voor de route van Leersum naar Maarsbergen wordt er een nieuw volwaardig fietspad gerealiseerd door het bos tussen de begraafplaats en de N226. Doordat fietsers nu niet meer over de rotonde hoeven, wordt de verkeersveiligheid voor alle weggebruikers verhoogd. 

Hoe wordt de doorstroming van het verkeer op de rotonde nu verbeterd? 

Door het weghalen van fietsers op de rotonde hoeft het verkeer niet langer voor hen te stoppen. Dit bevordert de doorstroming van het verkeer. Ook wordt de bushalte aan de N225 in dit plan iets verplaatst. De bus halteert niet langer in een haven, maar op de rijbaan zelf. Dit levert tijdwinst op, omdat de bus na de stop op de halte zijn rit kan vervolgen zonder te hoeven invoegen. Dit verbetert de doorstroming van het openbaar vervoer. 

Wordt het probleem van verkeersveiligheid nu niet juist verplaatst naar de kruising bij de Koningin Wilheminalaan?

Voor alle fietsroutes geldt dat het aantal oversteken met gemotoriseerd verkeer gelijk blijft of afneemt. Er is geen sprake van een toename van oversteekbewegingen. De problematiek bij de huidige oversteken kent enkele oorzaken zoals de hoge snelheid van een deel van de fietsers en het slecht richting aangeven door een deel van de fietsers. 

Met de gekozen inrichting wordt de snelheid van overstekende fietsers verlaagd, deze moeten immers een haakse bocht maken om de weg over te steken. Als een fietser hierbij geen richting aangeeft leidt dit niet automatisch tot een conflict, de fietser moet immers voorrang verlenen. 

Om onduidelijkheid over voorrang hier te verkleinen wordt de bestaande zebra verlegd naar de andere zijde van het kruispunt. Fietsers die hier gaan oversteken moeten altijd een haakse bocht maken, hiermee wordt de fietser al automatisch geremd voorafgaand aan de oversteek. De opstelplekken voor fietsers vóór de weg en in de middenberm zijn tevens extra lang en breed ontworpen. 

Geeft het geen problemen dat de strook voor linksaf naar de Koningin Wilheminalaan er straks niet meer is? 

In het najaar van 2024 is verkeersonderzoek gedaan naar de verkeersstromen op het kruispunt. Uit de analyse van deze gegeven is naar voren gekomen dat het verwijderen van de linksaf strook niet tot nieuwe problemen in de verkeersafwikkeling leidt 

Waarom gaat de bus (richting Doorn) in het nieuwe ontwerp op de weg halteren? 

Door de bus op de weg te laten halteren hoeft deze niet langer te wachten op automobilisten om weg te rijden. Dit levert tijdwinst op, omdat de bus na de stop op de halte zijn rit kan vervolgen zonder te hoeven invoegen. Om te voorkomen dat auto’s de bus tijdens het stopmoment alsnog inhalen, wordt er een verhoogde middenberm aangelegd tussen de twee rijstroken. 

Ruimtelijke beperkingen en erfgoed 

Hoe wordt rekening gehouden met de monumentale bomen en de historische waarde van de Via Regia? 

De Rijksstraatweg (N225) is onderdeel van de historische route 'Via Regia', de route tussen Utrecht en Keulen. Deze route heeft een cultuurhistorische waarde. De uitstraling ervan wordt beschermd als erfgoed. Bij eventuele aanpassingen van de rotonde moet hiermee rekening worden gehouden. Archeologisch onderzoek dat is uitgevoerd toont aan dat aanvullend onderzoek nodig is omdat de ondergrond in het plangebied bestaat uit een C-horizont. Hiervan kan de top worden beschouwd als een potentieel archeologisch niveau Er zijn tijdens het onderzoek echter geen archeologische indicatoren aangetroffen.  

Met een boomeffectanalyse die in 2024 is uitgevoerd, is inzicht verkregen in de effecten van de bomen bij een herinrichting van de rotonde. In de analyse zijn de mogelijkheden bekeken om de bomen te behouden in een nieuw ontwerp van rotonde Donderberg. Het overgrote deel van de bomen kan, al dan niet met noodzakelijke locatie specifieke randvoorwaarden, behouden worden. Er kunnen echter ook alternatieven worden geformuleerd waarbij er meer bomen behouden kunnen blijven door het ontwerp of de werkwijze aan te passen. 

Worden de te kappen bomen gecompenseerd? 

Te kappen bomen worden conform het beleid gecompenseerd. Hierbij geldt dat als er geen ruimte is om een boom 1 op 1 te vervangen het in het uiterste geval mogelijk is om andere compenserende maatregelen te nemen. 

Heeft de aanleg van een fietspad door het bos geen nadelige gevolgen voor de natuur in het bos? 

Uit het flora en fauna onderzoek is gekomen dat de aanleg van het fietspad mogelijk is met aanvullende maatregelen. Er volgt nader onderzoek over wat de exacte maatregelen voor de flora en fauna zullen worden. 

Blijven de bomen aan de Broekhuizerlaan staan? 

De werkzaamheden aan de tunnel en de fietspaden rondom de rotonde hebben geen gevolgen voor de bomen aan de Broekhuizerlaan. Het handhaven van deze bomen was ook een van de uitgangspunten voor het ontwerp. 

Wordt het fietspad door het bos verlicht, kan dit met de aanwezige dieren? 

Ja. Er wordt gebruik gemaakt van speciale verlichting die mogelijk is met nachtdieren. Deze verlichting is dezelfde als die nu al staat aan het fietspad richting Maarsbergen en wordt alwaar verplaatst naar het fietspad door het bos.  

Aan de rand van het bos is afgelopen jaar een hek geplaatst om wild tegen te houden, hoe kan het fietspad hier doorheen? 

Op de locatie waar het fietspad door het hek gaat zal een speciale sluis geplaatst worden om wild tegen te houden. Hierbij wordt ook een voorziening opgenomen voor ruiters.

Technische en praktische aspecten 

Wat is de planning voor besluitvorming en uitvoering van de aanpassingen? 

Op 18 juni 2025 is de aangepaste inrichting behandeld in de Provinciale Statencommisie. Daarmee was de beantwoording van motie 103 akkoord. Het huidige ontwerpvoorstel wordt in november voor besluitvorming behandeld bij Provinciale Staten.  

Voor dit project is nog geen uitvoeringsplanning beschikbaar. In de fase van voorbereiding zal nog grond moeten worden aangekocht door de provincie, moet een definitief ontwerp worden gemaakt en zal eerst moeten worden gewerkt aan het omleggen van kabels en leidingen. De verwachting is dat het werk niet voor 2030 wordt uitgevoerd. 

Zijn er voorbeelden van vergelijkbare projecten in de regio? 

Voor de veiligheid van de fietsers heeft de provincie al eerder tunnels aangelegd onder provinciale wegen door. Voorbeelden zijn de tunnels bij de N229 Wijk bij Duurstede en de Utrechtseweg (N237).