Natuurvriendelijk isoleren

Waarom natuurvriendelijk isoleren?

Onder daken en in spouwmuren van woningen leven huismussen, gierzwaluwen en vleermuizen, meestal zonder dat u dat weet. Bij het isoleren van de spouwmuur overleven zij het vaak niet én verdwijnen hun verblijfplaatsen. Om deze dieren te beschermen, is het op basis van de Omgevingswet verboden om verblijfplaatsen van vogels of vleermuizen te vernielen. Het zomaar isoleren van spouwmuren of daken zonder rekening te houden met deze dieren mag dus niet. Maar verduurzamen is wel noodzakelijk om de CO₂ uitstoot te verminderen. Natuurvriendelijk isoleren verenigt beide wensen en maakt het mogelijk om de biodiversiteit én het klimaat te beschermen.

Hoe werkt natuurvriendelijk isoleren?

Vraag uw isolatiebedrijf of zij uw woning natuurvriendelijk wil isoleren. Dit gaat als volgt: 

1. Natuurvrij maken
   Het isolatiebedrijf geeft voorafgaand aan het isoleren vogels en vleermuizen de kans om uit uw woning te vertrekken. Ze maken dan alle openingen in de muur of het dak dicht waar vogels en vleermuizen door naar binnen gaan. De dieren kunnen hierbij wel naar buiten vliegen, maar niet meer terug naar binnen. Bij natuurvriendelijk isoleren kan het hele jaar door worden geïsoleerd, als de vogels of vleermuizen vooraf vertrokken zijn. Het isolatiebedrijf houdt hierbij ook rekening met het broedseizoen van vogels en met de winterrust en kraamtijd van vleermuizen.
2. Naast het natuurvrij maken zorgt het isolatiebedrijf ook voor vervangende verblijfplaatsen. Er worden kleine ruimten in de spouw opengelaten voor vleermuizen en vogels of er worden vleermuiskasten of vogelkasten opgehangen.
3. Melding
   Het isolatiebedrijf doet ook de verplichte melding die nodig is om van de Natuurvriendelijk isoleren werkwijze gebruik te maken. 

Bij andere (isolatie)werkzaamheden, zoals isolatie van borstwering en dak gelden specifieke voorwaarden. Vraag uw isolatiebedrijf naar de maatregelen die nodig zijn voor de werkzaamheden die u wilt laten uitvoeren. Meer informatie vindt u op de factsheets Natuurvriendelijk isoleren.

Landelijke aanpak natuurvriendelijk isoleren

Kies een isolatiebedrijf dat natuurvriendelijk isoleert

We staan de komende jaren voor een grote verduurzamingsopgave, maar hoe combineren we dat met de zorgplicht voor wettelijk beschermde dieren? De provincie Utrecht is aan de slag gegaan om een methode te ontwikkelen die:

• snel inzetbaar is, waardoor particuliere woningeigenaren kunnen isoleren en de energietransitie door kan gaan;
• schade aan de biodiversiteit voorkomt;
• particuliere woningeigenaren (grondgebonden woning) ontzorgt en isolatiebedrijven een natuurvriendelijke werkwijze biedt;
• uiteindelijk leidt tot een gemeentebrede gebiedsgerichte omgevingsvergunning op basis van de pre-SMP methodiek.

In nauwe afstemming met brancheorganisatie VENIN, ecologen, belangengroepen, provincies, gemeenten en betrokken ministeries, hebben we de methodiek van het ‘Natuurvriendelijk isoleren onder een pre-SMP’ ontwikkeld.

Natuurvriendelijk isoleren onder een pre-SMP

In gemeenten met een Soortenmanagementplan is al een gebiedsgerichte omgevingsvergunning actief, ook voor particuliere isolatie. Daarmee wordt de biodiversiteit langdurig beschermd. Maar in de meeste gemeenten is er nog geen SMP. Het opstellen van een SMP duurt meer dan een jaar en biedt dus geen directe oplossing. Daarom mogen gemeenten en hun inwoners tijdens de onderzoeksperiode gebruik maken van een pre-soortenmanagementplan (pre-SMP).

Bij een pre-SMP kan de gemeente een twee jaar durende gebiedsgerichte omgevingsvergunning op basis van de pre-SMP methodiek aanvragen bij de provincie, specifiek voor particuliere verduurzaming. Woningeigenaren kunnen dan direct met de isolatie aan de slag. Voorwaarde is wel dat de gemeente alvast start met het ecologisch onderzoek voor het SMP en enkele grote vleermuis-kraamkasten plaatst binnen de gemeente. Andere voorwaarde is dat woningeigenaren en isolatiebedrijven op een natuurvriendelijke manier isoleren.

De twee jaar durende gebiedsgerichte omgevingsvergunning op basis van de pre-SMP methodiek loopt vooruit op de gebiedsgerichte omgevingsvergunning bij het SMP, die 10 jaar geldig is.

Ook aan de slag met een pre-SMP?

Natuurvriendelijk isoleren onder een pre-SMP brengt de doelen voor verduurzaming en de verantwoordelijkheid voor natuurbescherming samen. Enkele gemeenten hebben al een pre-SMP of zijn er mee bezig. Is uw gemeente de volgende? Voor het opstellen van een pre-SMP en een SMP hebben we een handig stappenplan ontwikkeld, bekijk het stappenplan hieronder (infographic). Ook is een format beschikbaar voor het pre-SMP. We helpen u graag op weg, ook bij de uitvraag voor het ecologisch SMP-onderzoek. Daarnaast kunt u bij ons terecht voor informatie over de subsidiemogelijkheden voor het opstellen van een SMP.

Meer informatie

Meer informatie over de pre-SMP-methodiek vindt u in de downloads op deze pagina. Of neem contact met ons op via samenvoornatuur@provincie-utrecht.nl 

In woningen zitten verblijfplaatsen van beschermde vogels en vleermuizen. Spouwmuurisolatie leidt helaas vaak tot het doden van vleermuizen. Daarom heeft de provincie Utrecht in overleg met isolatiespecialisten de werkwijze Natuurvriendelijk isoleren ontwikkeld.

Vanaf medio 2024 geldt de landelijke aanpak natuurvriendelijk isoleren. Isolatiebedrijven kunnen in heel Nederland aan de slag met het natuurvriendelijk isoleren van o.a. spouwmuren en daken.  In de tussentijd werken gemeenten aan een biodiversiteitsplan om de dieren goed te beschermen. Daarmee kunnen ze een omgevingsvergunning voor alle inwoners in de gemeente aanvragen. Zodat iedereen ook na deze drie jaar natuurvriendelijk kan blijven isoleren. De meeste Utrechtse gemeenten werken al aan zo’n biodiversiteitsplan, een soortenmanagementplan (SMP), of hebben zo'n plan. Je vindt deze gemeenten op www.natuurvriendelijksioleren.nl.

Natuurvrij maken

Onderdeel van deze werkwijze is dat woningen vooraf natuurvrij worden gemaakt.

Vleermuizen leiden een verborgen leven. Daarom is het noodzakelijk om alle toegangen tot de woning af te sluiten en op regelmatige afstand ontsnappingsmogelijkheden aan te brengen (exclusion flaps). Vleermuizen kunnen de woningen wel verlaten, maar kunnen niet terugkeren. Na een wachttijd is een woning dus natuurvrij. Door woningen natuurvrij te maken wordt het doden van vleermuizen en vogels voorkomen.

Incompany training

Normaal gesproken is dit het werk van de ecoloog, maar isolatiebedrijven kunnen een training volgen waarbij zij leren wat er komt kijken bij het natuurvrij maken van een woning. U leert welke technieken er zijn om verschillende openingen in woningen af te sluiten. Daarna bent u bekwaam in het natuurvrij maken van particuliere woonhuizen. Ook krijgt u informatie over het creëren van nieuwe verblijfplaatsen voor de dieren en hoe u de verplichte melding kunt doen om gebruik te maken van deze werkwijze.

Isolatiebedrijven kunnen een incompanytraining volgen. Deze duurt een dagdeel. Basiskennis ecologie is niet nodig. Na afloop ontvangt u een bewijs van deelname.Kijk voor meer informatie op  www.natuurvriendelijkisoleren.nl/isolatiebedrijf/.