Windenergie

In januari 2024 heeft de provincie de meest kansrijke gebieden voor windenergie vastgesteld. Dat besluit is gebaseerd op een planMER en het advies van een burgerforum. De gemeenten konden die informatie gebruiken om zelf plannen te maken voor het opwekken van wind- of zonne-energie. Veel gemeenten hebben (aanvullende) plannen voor zowel windenergie als zonne-energie genomen. Zo heeft gemeente Wijk bij Duurstede hierbij het besluit genomen om het bevoegd gezag voor windenergie bij de provincie te laten, maar gaat samen met de  provincie aan de slag om windenergie mogelijk te maken langs het Amsterdam-Rijnkanaal.

In september 2024 heeft de provincie in kaart gebracht hoe ver de gemeenten zijn met het ontwikkelen van concrete plannen. Dat is belangrijk om de doelen voor 2030 te kunnen halen. Aan de hand van deze tweede Tussenbalans is in beeld gebracht in welke gemeentelijke plannen genoeg concreet zijn om de doelen voor 2030 te halen. Uit deze tweede Tussenbalans kwam naar voren dat er veel concrete plannen voor wind- en zonne-energie zijn, maar dat aanvullende inzet nodig is om de doelen in 2030 te halen. Daarom heeft de provincie besloten om de procedure een vervolg te geven in Stichtse Vecht en op de grens van Montfoort en Oudewater. De provincie start daar gebiedsprocessen om windenergie mogelijk te maken. In elk afzonderlijk gebied krijgen de inwoners en belanghebbenden de kans om te participeren. De provincie volgt hierbij het Beleids- en toetsingskader lokaal eigendom en participatie bij windenergie.

Bekijk de windgebieden in de provincie Utrecht.

Meer weten over het proces? Bekijk dan de animatie onderaan deze pagina. 

De provincie Utrecht vindt het belangrijk dat iedereen kan meeprofiteren in de energietransitie. Daarom stimuleert de provincie lokaal eigenaarschap in windenergieprojecten. Bijvoorbeeld in de vorm van energiecoöperaties en energiecollectieven. Dat doen we onder andere door te helpen bij participatietrajecten en met subsidies. Kijk voor meer informatie op Energietransitieutrecht.nl. 

Daarnaast heeft de provincie in de eerste helft van 2024 een Beleidskader Lokaal Eigendom en Participatie opgesteld. Dit Beleidskader geldt in eerste instantie voor de locaties waar de provincie gebiedsprocessen zal starten om windenergie mogelijk te maken. Gemeenten die zelf met windenergie-initiatieven aan de slag zijn, vragen we om hier ook rekening mee te houden. Wanneer een gemeente de bevoegdheid voor het mogelijk maken van windturbines overneemt van de provincie, gaat de provincie na of de gemeente dit voldoende oppakt in de ontwikkeling.

Zonne-energie wordt alleen opgewekt als de zon schijnt. Als het bewolkt is of donker, wekken zonnepanelen weinig tot geen energie op. Dat zijn de momenten, waarop windturbines meestal juist relatief veel energie opwekken. Zonne- en windenergie vullen elkaar dus goed aan. Dat is belangrijk, want we willen ervoor zorgen dat er in alle seizoenen en op alle tijdstippen voldoende duurzame elektriciteit is.

File op het elektriciteitsnet 

Ook voor het elektriciteitsnet is het belangrijk, dat duurzame energie verspreid over de dag wordt opgewekt. Zo voorkomen we file op het elektriciteitsnet. Het is net als bij een file op een snelweg als heel veel auto’s tegelijkertijd de weg opgaan. De capaciteit van het stroomnetwerk kan het niet aan als alle duurzame energie alleen wordt opgewekt op het moment dat de zon schijnt. We kunnen dus meer duurzame energie transporteren over hetzelfde elektriciteitsnet als we ook gebruik maken van windenergie. Er zijn wel mogelijkheden om energie op te slaan (en die ontwikkelen zich heel snel), maar voorlopig is dit nog niet voldoende om ons te kunnen beperken tot zonne-energie.

Volgens Stedin zijn eventuele windturbines, die in de gebieden die aangemerkt zijn als meest kansrijk voor windenergie, in principe aansluitbaar.

Betaalbare energie 

Windturbines zijn daarnaast ook belangrijk om duurzame elektriciteit betaalbaar te houden. Het opwekken van windenergie is per kWh goedkoper dan het opwekken van zonne-energie. Moderne windturbines (zoals de turbines van 241 meter, die als referentie gebruikt worden in het onderzoek) kunnen in de provincie Utrecht jaarlijks meer dan 20 GWh elektriciteit per stuk opwekken (genoeg voor circa 6.000 huishoudens). Om evenveel op te wekken als één zo’n windturbine is er ongeveer 20 hectare aan zonnepanelen nodig. Dat zijn 30 voetbalvelden. 

Landelijk moet er in 2030 84 terawattuur (TWh) duurzame energie worden opgewekt. Dat is afgesproken in het Klimaatakkoord 2019. Die doelstelling wordt voor het grootste deel ingevuld met windturbines die in zee staan. In 2030 zal ongeveer 75 procent van ons huidige elektriciteitsverbruik afkomstig zijn van windturbines op zee. De Noordzee, die toch al zeer intensief gebruikt wordt, raakt dus al aardig vol met windturbines.

Wind op land is daarom ook nog nodig om de doelstelling uit het Klimaatakkoord te behalen. En daaraan moet ook de provincie Utrecht een steentje bijdragen. In de Regionale Energie Strategieën is afgesproken om in de provincie Utrecht voor 2030 2,4 TWh duurzame energie op te wekken via zonne-energie op daken en op land, en via windenergie op land.

Er zijn veel vormen van hernieuwbare energie nodig om de klimaatdoelstellingen te halen. Hieronder leest u daar meer over. Deze technieken zijn wel bruikbaar, maar leveren (nog) niet voldoende op. Het blijft nodig om in te zetten op windturbines.

Andere of kleine windturbines 

Kleine of alternatieve windturbines, zoals windwokkels of verticale windturbines, zijn geen realistisch alternatief voor windturbines, omdat de hoeveelheid elektriciteit die hiermee kan worden opgewekt zeer beperkt is. Bovendien is de kostprijs van elektriciteit per kilowattuur bij deze kleine en alternatieve windturbines hoger dan bij grote moderne windturbines.

Geothermie, biogas, waterkracht, restwarmte 

Andere alternatieven, die ook een bijdrage kunnen leveren aan de opgave voor duurzame energie, zijn bijvoorbeeld: 

• geothermie
• biogas
• waterkracht
• het benutten van restwarmte in warmtenetten

Deze alternatieven zijn geen energiebronnen, die genoeg energie opleveren om windenergie overbodig te maken. Ultradiepe geothermie kan niet overal. En de productie van biogas is minder door de hoeveelheid grondstoffen, die duurzaam ingezet kunnen worden.  

Kernenergie 

Ook kernenergie is geen alternatief voor de doelstellingen voor 2030. Dat komt door de lange voorbereidings- en bouwtijd van kerncentrales. Dit geldt meer voor vormen van kernenergie, die op dit moment nog niet commercieel op grote schaal worden toegepast, zoals thoriumreactoren en kleine modulaire reactoren (SMR). Op de langere termijn zou kernenergie wel een grotere rol in de energievoorziening kunnen innemen. Maar op basis van landelijke en provinciale besluitvorming is de verwachting op dit moment nog niet, dat het aandeel van kernenergie in de toekomst zo groot zal zijn, dat de ontwikkeling van windenergie op land voor 2030 overbodig is.