Natuurontwikkeling in Marickenland

Het gebied ligt ruim 6 meter onder NAP. De bodem bestaat grotendeels uit veengrond, die steeds verder daalt. Dit levert problemen op voor de mensen die wonen en werken in dit gebied. Door het gebied om te vormen tot een natuurgebied met een hoger en flexibel waterpeil beperken we de problemen zoals de bodemdaling en verzilting. We zorgen ervoor dat de wateroverlast voor de woningen en erven in en om het gebied niet groter wordt.

Als gevolg van de klimaatverandering verwachten we vaker hevige regenbuien, die ervoor kunnen zorgen dat het land en de straten tijdelijk onder water komen te staan. Het natuurgebied dat we gaan aanleggen zal ook dienst gaan doen als tijdelijke opvangplaats voor dit regenwater.

De aanleg van natuur verbetert ook de waterkwaliteit in dit gebied.

De ontwikkeling van het natuurgebied Marickenland voert de provincie samen met gemeente De Ronde Venen, Waterschap Amstel Gooi en Vecht, Staatsbosbeheer, Agrarische Natuurvereniging ‘De Venen’, collectief Rijn Vecht en Venen en LTO uit.

In dit project wordt rekening gehouden met de verschillende belangen van de samenwerkingspartners. In 2017 is de Gebiedscommissie Utrecht-West in opdracht van de provincie Utrecht met de voorbereiding van het project gestart. Sinds 2019 is de provincie Utrecht zelf de projectleider van het project.

De natuurgebieden die worden aangelegd zullen voor het grootste deel bestaan uit rietlanden en deels uit bloemrijke graslanden. Om het riet goed te kunnen laten groeien, wordt het waterpeil in die gebieden hoger ingesteld dan nu het geval is. We zullen voorkomen dat hierdoor wateroverlast ontstaat bij woningen en andere gebouwen, tuinen, erven en agrarische percelen.

In de rietlanden hanteren we een natuurgetrouw waterpeil. Dit betekent dat in de winter en het vroege voorjaar het waterpeil boven het maaiveld kan uitkomen. Er worden lage kades aangelegd rondom deze gebieden om ervoor te zorgen dat het water niet kan weglopen. In aanloop naar de zomer zal het waterpeil vanzelf langzaam zakken. Grote delen van het rietland zullen in de zomer droogvallen. In de herfst stijgt het waterpeil weer.

Flora en fauna

In de graslanden verwachten we plantensoorten als rietorchis, dotterbloem, echte koekoeksbloem, grote ratelaar, knoopkruid en zwarte zegge. Op korte termijn zullen boterbloem, veldzuring, rode klaver en fluitenkruid het beeld al relatief snel veranderen. Omdat het aantal bloeiende planten zal toenemen, komen er ook meer insecten. Denk hierbij aan dagvlindersoorten als argusvlinder, icarusblauwtje en zwartsprietkopje.  En als gevolg daarvan zal het aantal (weide)vogels toenemen zoals kievit, tureluur en graspieper.

In het rietland komen naar verloop van tijd meer vogelsoorten voor als blauwborst, bruine kiekendief, kleine karekiet, rietzanger en waterral. Ook libellen gaan zich hier thuis voelen, en op termijn misschien ook de noordse woelmuis en zelfs de otter. Bij de inrichting wordt speciaal rekening gehouden met de grote karekiet en de ringslang; beschermde dieren die nog maar weinig voorkomen in Nederland. Meer informatie hierover vindt u in de Natuurvisie (pdf, 10 MB) die in 2019 geschreven is door onze stagiair Huub van den Brink, student Forest and Nature Conservation in Wageningen.

Bedoeling is om op 2 plekken in het natuurgebied in totaal bijna 50 hectare lisdodde te planten: dat zijn rietachtige planten met grote bruine ‘sigaren’. Als de pilot is afgelopen, uiterlijk in 2027, worden beide gebieden omgevormd tot rietland.

Op die manier komen er grote aaneengesloten moerasblokken waar verschillende planten- en diersoorten zich kunnen vestigen. Ter voorbereiding op deze proef is in juli 2019 alvast een pilot van 6 hectare met lisdodde ingericht. We voeren verschillende experimenten uit om te ontdekken hoe de lisdodde het beste groeit. Lees voor meer informatie het lisdoddeblog en de veelgestelde vragen over lisdodde.

In totaal wordt bijna 300 hectare weidegebied omgezet naar natuurgebied. We werken hierbij in twee deelgebieden. We zijn in 2018 gestart met het opstellen van plannen voor deelgebied 1 (ongeveer 145 hectare). In deelgebied 2 (125 hectare) is nog veel grond in handen van agrariërs en particulieren.

We kunnen daarom voor dit deel alleen nog maar globale plannen maken. We proberen de gronden die al in bezit zijn van Staatsbosbeheer (de eindbeheerder van het natuurgebied) geografisch bij elkaar te krijgen. Bijvoorbeeld door stukken grond te ruilen met agrariërs.
Een schets van de beide deelgebieden vindt u door te klikken op deelgebied Marickenland.

Planning deelgebied 1

In 2018 en 2019 zijn we bezig geweest met het opstellen van de plannen.  Naar verwachting wordt in februari 2020 de Samenwerkingsovereenkomst (SOM) getekend door Staatsbosbeheer, Waterschap AGV, gemeente De Ronde Venen en de provincie Utrecht. Daarna laten we de plannen voor de natuurontwikkeling uitwerken tot concrete maatregelen (de zogenoemde bestektekeningen). Uitvoering van de maatregelen in dit eerste deelgebied kan waarschijnlijk starten in 2021.

Vooruitlopend op de start van de werkzaamheden aan de natuur is in juli 2019 een eerste proefveld met lisdodde aangelegd. Daarnaast is ook al een bureau aan het werk gezet om een inrichtingsplan te maken voor de natuurspeelplaats. Die wordt naar verwachting in de tweede helft van 2021 (deels) aangelegd.

De natuurgebieden die worden aangelegd zullen voor het grootste deel bestaan uit rietlanden en deels uit natuurlijke graspercelen. Om het riet goed te kunnen laten groeien, wordt het waterpeil in die gebieden hoger ingesteld dan nu het geval is. We zullen voorkomen dat hierdoor wateroverlast ontstaat bij woningen en andere gebouwen, tuinen, erven en agrarische percelen.

Door de hogere waterpeilen in de rietlanden kan het grondwater in de omgeving ook stijgen. We zijn ons ervan bewust dat het grondwater in de polder nu al hoog staat en dat bij sommige omwonenden water in de kruipruimte van het huis staat. Ook weten we dat een eerdere peilverhoging ten zuiden van Voorbancken een flinke stijging van het grondwater veroorzaakt heeft. We gaan er alles aan doen om ervoor te zorgen dat de nieuwe peilverhoging niet meer wateroverlast veroorzaakt bij/onder woningen, tuinen en erven en agrarische percelen.

Rondom enkele woningen die in het buitengebied liggen, moeten waarschijnlijk extra maatregelen genomen worden om verhoging van het grondwater tegen te gaan. Dat wordt per woning verder onderzocht en besproken met de bewoners.

Mocht na of tijdens de realisatie van de rietlanden en de verhoging van het waterpeil toch blijken dat er, ondanks alle maatregelen, een onacceptabele verhoging van het grondwater onder en bij woningen, tuinen of erven optreedt, dan gaan we meteen aan de slag om dit te verhelpen. Zo nodig wordt de uitvoering stopgezet of aangepast.

Wilt u meer weten over de maatregelen die worden en zijn genomen om wateroverlast te voorkomen? Kijk dan bij de vragen over water.

Onderdeel van het project ‘Natuurontwikkeling in Marickenland’ is de aanleg van een natuurspeelplaats aan de rand van het natuurgebied achter het Veenlandencollege in Vinkeveen. Naar verwachting wordt in de tweede helft van 2021 (deels) gestart met de aanleg.

In de plannen voor de inrichting van de natuurspeelplaats wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met de ideeën die door kinderen uit Vinkeveen en Wilnis zijn ingebracht tijdens een inloopmiddag in november 2019 en via e-mail. Het inrichtingsplan wordt gemaakt door Bureau RIS.