Werkzaamheden met gevolgen voor beschermde dieren of planten

Vermoed u (bijvoorbeeld door een flora & fauna quickscan door een ecologisch deskundige) dat er beschermde dieren- en/of plantensoorten aanwezig zijn op de locatie waar u werkzaamheden of activiteiten gaat uitvoeren? Bijvoorbeeld in een spouwmuur, aan een dak, in een gevel of in een boom? Blijkt vervolgens uit nader ecologisch onderzoek door een ecologisch deskundige dat er beschermde dieren- en/of plantensoorten aanwezig kunnen zijn en dat de werkzaamheden effecten kunnen hebben op deze soorten? Bijvoorbeeld het vernielen van nesten, het verstoren of doden van dieren of het beschadigen van beschermde planten? Dan bent u in het kader van de Wet natuurbescherming verplicht hiermee rekening te houden en toestemming voor de werkzaamheden en activiteiten aan te vragen. 

Meer informatie over de flora & fauna quickscan en het nader ecologisch onderzoek vindt u in de Handleiding Aanvraag Ontheffing Soortenbescherming bij Ruimtelijke ingrepen.

Ligt de planlocatie in het stedelijk gebied of in een woonkern van de gemeente Wijk bij Duurstede, Zeist, Amersfoort, Leusden, Utrecht, Veenendaal, Woerden, Utrechtse Heuvelrug, De Ronde Venen, Woudenberg of Oudewater? Dan kunt u mogelijk de werkzaamheden uitvoeren onder de gebiedsgerichte ontheffing die de provincie verleend heeft aan deze gemeenten op basis van een Soortenmanagementplan of een Pre-Soortenmanagementplan. Neem contact op met de gemeente om na te gaan of uw werkzaamheden onder hun gebiedsgerichte ontheffing vallen en zo ja aan welke aanvullende voorwaarden u moet voldoen om gebruik te maken van deze ontheffing.

Op basis van het ecologisch onderzoek bepalen we of ontheffing van de verbodsbepalingen in de Wet natuurbescherming nodig is. Dit is vooral relevant bij de volgende werkzaamheden en activiteiten:

Ruimtelijke ingrepen, zoals bouwen, verbouwen of slopen

Bijvoorbeeld bij renovatie- of isolatiewerkzaamheden, nieuwbouw, beheer- en onderhoudswerkzaamheden en de aanleg van elektriciteit- en communicatievoorzieningen. Bij deze werkzaamheden kunnen beschermde dieren en planten verstoord of gedood worden, of kan hun verblijfplaats vernield worden. U heeft dan een ontheffing van de Wet natuurbescherming nodig.

Tijdelijke natuur ontwikkelen

Bouwgronden kunnen een aantal jaren braak liggen voordat er bijvoorbeeld een woonwijk, bedrijventerrein of energievoorziening aangelegd wordt. Op deze gronden kan de natuur zich tijdelijk ontwikkelen. Wanneer u als terreineigenaar deze tijdelijke natuur de ruimte geeft of maatregelen neemt om de natuur te stimuleren, kan het zijn dat zich ook beschermde dieren- en plantensoorten op het terrein vestigen.

Zijn er beschermde dieren- en plantensoorten aanwezig op het terrein? Dan vraagt u hiervoor een ontheffing van de Wet natuurbescherming bij ruimtelijke ingrepen aan. Daarvoor gelden de voorwaarden bij ruimtelijke ingrepen. Zijn er nog geen beschermde dieren- en plantensoorten aanwezig op het terrein? Dan vraagt u vóórdat de tijdelijke natuur zich ontwikkelt op het terrein een ontheffing van de Wet natuurbescherming bij tijdelijke natuur aan. Daarvoor gelden de voorwaarden bij tijdelijke natuur. Deze ontheffing geldt voor de dieren- en plantensoorten die zich nog gaan vestigen.

Op deze manier heeft u vooraf toestemming om de tijdelijke natuur op het braakliggend terrein op een later tijdstip te mogen verwijderen. Hierdoor ontstaat er geen vertraging in de geplande werkzaamheden voor de ruimtelijke ingreep op het terrein, zijn er geen beheermaatregelen nodig om te voorkomen dat beschermde dieren- en plantensoorten zich gaan vestigen op het terrein en kan zich op het braakliggend terrein tijdelijk natuur ontwikkelen die waardevol is voor het gehele gebied.

Onderzoek, onderwijs of opvang

Onderzoek doen, onderwijs geven of beschermde diersoorten opvangen, kan gevolgen hebben voor beschermde dieren- en/of plantensoorten. U heeft daarom ontheffing van de Wet natuurbescherming nodig om deze activiteiten uit te voeren.

Schadebestrijding of populatiebeheer

Wanneer (beschermde) planten of dieren schade veroorzaken, kan het noodzakelijk zijn in te grijpen. Dit gaat op basis van een Faunabeheerplan. De Faunabeheereenheid Utrecht zorgt voor een gecoördineerde uitvoering van het Faunabeheerplan. Voor de uitvoering van schadebestrijding- en populatiebeheeractiviteiten is vaak een ontheffing van de Wet natuurbescherming nodig. Deze vraagt u aan bij de Faunabeheereenheid Utrecht. 

Ruimtelijke ingrepen, zoals bouwen, verbouwen en slopen

U kunt voor de ruimtelijke ingreep in aanmerking komen voor een ontheffing van de soortenbescherming als u aan alle drie de volgende voorwaarden voldoet:

1. U kunt aantonen dat er geen andere bevredigende oplossing is voor de ruimtelijke ingreep;
2. De ruimtelijke ingreep is nodig (het heeft een geldig wettelijk belang);
3. De staat van instandhouding van de beschermde soort mag niet verslechteren.

Meer informatie over deze voorwaarden vindt u in de Handleiding aanvraag ontheffing bij ruimtelijke ingrepen

Tijdelijke natuur ontwikkelen

U kunt voor ontheffing van de Wet natuurbescherming voor tijdelijke natuur in aanmerking komen als u aan de volgende voorwaarden voldoet:

• De bestemming van de locatie is al juridisch vastgelegd;
• De locatie heeft niet een natuurbestemming, niet een vergelijkbare bestemming en niet een bestemming die direct verbonden is aan een natuurbestemming;
• De locatie komt meer dan een jaar braak te liggen;
• U heeft een ecologische nulmeting uitgevoerd. Deze nulmeting bestaat uit:
  • Een vaststelling van de huidige aanwezigheid van beschermde dieren- en plantensoorten in en rondom de locatie van de tijdelijke natuur; en
  • Een beoordeling op basis van bronnen- en veldonderzoek van de (on)mogelijkheid van de toekomstige aanwezigheid van beschermde dieren- en plantensoorten in en rondom de locatie van de tijdelijke natuur.

    De rapportage van deze nulmeting voegt u bij de ontheffingsaanvraag;

• Voor de beschermde dieren- en plantensoorten die u bij de ecologische nulmeting aangetroffen heeft, vraagt u ontheffing van de Wet natuurbescherming voor ruimtelijke ingrepen aan; 
  Voor de beschermde dieren- en plantensoorten die zich kunnen gaan vestigen op de locatie vraagt u een ontheffing van de Wet natuurbescherming voor tijdelijke natuur aan;
• U neemt geen maatregelen om het vestigen van dieren- en plantensoorten tegen te gaan. U kunt wel maatregelen nemen om het vestigen te stimuleren, zoals het aanleggen van poelen of andere verblijfplaatsen;
• De zorgplicht blijft van kracht. Dat houdt in dat u (beschermde) dieren en planten moet verplaatsen naar een plek waar zij geen last ondervinden van de geplande werkzaamheden.

Onderzoek, onderwijs of opvang

Onderzoek

Een ontheffing van de Wet natuurbescherming voor het kunnen doen van onderzoek richt zich voornamelijk op het doden, vangen, verstoren en vervoeren van beschermde dieren- en plantensoorten en hun omgeving. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om het uitvoeren van natuurtoetsen, inventarisatieonderzoek en gebieds- en soortspecifiek onderzoek. Belangrijk is dat de deskundigheid van de medewerkers gewaarborgd wordt en dat u een duidelijke omschrijving van de activiteiten geeft. 

U dient een ontheffingsaanvraag in bij de provincie waar het (hoofd)kantoor van het onderzoeksbureau of de onderzoeksorganisatie gevestigd is. Zijn ook andere provincies (in mindere mate) betrokken bij de onderzoeksactiviteiten? Dan vraagt de provincie waarbij u de aanvraag ingediend heeft, bij de andere provincies om instemming.

Onderwijs

Onderwijsactiviteiten kunnen als gevolg hebben dat er beschermde dieren- en plantensoorten gedood, gevangen, verstoord of vervoerd moeten worden. Onderwijsactiviteiten kunnen bijvoorbeeld cursussen en excursies zijn, maar ook tentoonstellingen. Belangrijk is dat de deskundigheid van de medewerkers gewaarborgd wordt, dat er geen alternatief is (bijvoorbeeld theorie) voor de praktijkonderdelen en dat u een duidelijke omschrijving van de activiteiten geeft.

U dient een ontheffingsaanvraag in bij de provincie waar het (hoofd)kantoor van de onderwijsorganisatie gevestigd is. Zijn ook andere provincies (in mindere mate) betrokken bij de onderwijsactiviteiten? Dan vraagt de provincie waarbij u de aanvraag ingediend heeft, bij de andere provincies om instemming.

Opvang

Voor het vervoeren, opvangen, verzorgen, hanteren, euthanaseren of uitzetten van beschermde inheemse diersoorten is ontheffing nodig van de Wet natuurbescherming. Belangrijk is dat de deskundigheid van de opvangmedewerkers, de verzorgingsprotocollen en het euthanasie-/uitzetbeleid gewaarborgd worden.

U dient een ontheffingsaanvraag in bij de provincie waar de opvang staat. Zijn ook andere provincies (in mindere mate) betrokken bij de opvangactiviteiten? Dan vraagt de provincie waarbij u de aanvraag ingediend heeft, bij de andere provincies om instemming.

Schadebestrijding of populatiebeheer

Als diersoorten schade aanrichten, kan hier in bepaalde situaties en onder strenge voorwaarden tegen opgetreden worden. Het gaat dan bijvoorbeeld om het voorkomen van landbouwschade, schade aan flora en fauna of gevaar voor de openbare veiligheid. De Wet natuurbescherming onderscheidt:

1. Diersoorten waarvoor een landelijke vrijstelling geldt. Bijvoorbeeld de houtduif, het konijn en de zwarte kraai (artikel 3.15, lid 1 en 2, van de Wet natuurbescherming);
2. Diersoorten waarvoor een provinciale vrijstelling geldt. Bijvoorbeeld de grauwe gans, de kolgans en de brandgans in de winterperiode (artikel 3.15, lid 3 en 4, van de Wet natuurbescherming);
3. Diersoorten waarvoor een opdracht verleend is om de stand terug te brengen. Bijvoorbeeld de nijlgans en de muskusrat (artikel 3.18 van de Wet natuurbescherming);
4. Beschermde diersoorten waarvoor een ontheffing verleend wordt (artikel 3.17 van de Wet natuurbescherming);
5. Onbeschermde diersoorten (deze vallen voor een deel samen met de derde categorie).

In de bovengenoemde artikelen van de Wet natuurbescherming is aangegeven voor welke belangen en onder welke voorwaarden we een vrijstelling of ontheffing kunnen verlenen van de Wet natuurbescherming. In het algemeen kunnen we voor schadebestrijding en populatiebeheer alleen ontheffing van de Wet natuurbescherming verlenen als voldaan is aan de volgende voorwaarden:

1. Er bestaat geen andere bevredigende oplossing;
2. De ingreep is nodig (er is een geldig wettelijk belang); 
3. Wanneer er sprake is van schadebestrijding of populatiebeheer in of in de buurt van een Natura 2000-gebied: de maatregelen leiden niet tot verslechtering van de staat van instandhouding van de beschermde soorten en er wordt geen afbreuk gedaan aan het streven de populaties van de beschermde soorten in hun natuurlijke verspreidingsgebied in een gunstige staat van instandhouding te laten voortbestaan.

Dit kan op de volgende manieren:

• Bij de provincie Utrecht via het aanvraagformulier ontheffing Wet natuurbescherming voor het onderdeel soortenbescherming. 

  of

• Als onderdeel van een Omgevingsvergunning die u aanvraagt bij de gemeente via het Omgevingsloket (selecteer “Handelingen met gevolgen voor beschermde plant- en diersoorten flora en fauna”). De gemeente vraagt vervolgens een verklaring van geen bedenkingen aan bij de provincie Utrecht.
• Voor een ontheffing voor schadebestrijding en populatiebeheer neemt u contact op met de Faunabeheereenheid Utrecht. Zij vragen vervolgens de ontheffing aan bij de provincie Utrecht.

Voor de verschillende werkzaamheden hebben we ondersteunend materiaal ontwikkeld om het u gemakkelijker te maken een aanvraag in te dienen:

• Handleiding aanvraag ontheffing bij ruimtelijke ingrepen
• Activiteitenplan voor een ontheffingsaanvraag bij ontwikkelen van tijdelijke natuur 
• Activiteitenplan voor een ontheffingsaanvraag bij onderzoek, onderwijs of opvang
• Activiteitenplan voor een ontheffingsaanvraag bij schadebestrijding of populatiebeheer
• Beheer en schadebestrijding: algemene aanvraagvoorschriften
• Beheer en schadebestrijding: gebruiksvoorschriften 

Afhankelijk van waar u de aanvraag ingediend heeft (bij de provincie Utrecht of bij de gemeente als onderdeel van een omgevingsvergunning), is de procedure als volgt:

Aanvraag ingediend bij de provincie Utrecht:

1. U ontvangt van de provincie Utrecht binnen een week per brief of e-mail een formele ontvangstbevestiging van uw aanvraag. Hierin vermelden we ook het zaaknummer. Heeft u deze ontvangstbevestiging niet binnen een week ontvangen? Neem dan contact met ons op via servicebureau@provincie-utrecht.nl of via het algemeen telefoonnummer van de provincie Utrecht (030 258 91 11, vraag naar het Servicebureau van het team Vergunningverlening Natuur en Landschap).
2. We beoordelen uw aanvraag inhoudelijk en toetsen deze aan de wettelijke eisen.
3. Is uw aanvraag niet compleet waardoor we geen goed besluit kunnen nemen? Dan nemen we contact met u op.
4. Na zorgvuldige toetsing nemen we een besluit. Dit besluit sturen we naar u op en publiceren we op officielebekendmakingen.nl.
5. Belanghebbenden kunnen binnen zes weken in bezwaar gaan tegen dit besluit.
6. Zijn er geen bezwaren ingediend? En heeft u alle toestemmingen binnen die nodig zijn voor de werkzaamheden? Dan kunt u aan de slag.

Als onderdeel van een omgevingsvergunning bij de gemeente:

1. U vraagt een omgevingsvergunning aan bij de gemeente.
2. We ontvangen van de gemeente een verzoek om een verklaring van geen bedenkingen voor het Wet natuurbeschermingsdeel af te geven.
3. We beoordelen het verzoek inhoudelijk en toetsen deze aan de wettelijke eisen.
4. Ontbreken er gegevens? Dan nemen we (via de gemeente) contact met u op.
5. Na zorgvuldige toetsing sturen we de verklaring van geen bedenkingen of een weigering naar de gemeente. 
6. De gemeente neemt de verklaring van geen bedenkingen op in het ontwerpbesluit van de omgevingsvergunning (het haakt de verklaring van geen bedenkingen aan de omgevingsvergunning aan).
7. De gemeente publiceert het ontwerpbesluit van de omgevingsvergunning op officielebekendmakingen.nl. 
8. Belanghebbenden kunnen binnen zes weken hun zienswijze indienen op het ontwerpbesluit.  Zijn er geen zienswijzen binnengekomen? Dan vraagt de gemeente ons om een definitieve verklaring van geen bedenkingen af te geven.
9. We verlenen de verklaring van geen bedenkingen definitief.
10. De gemeente publiceert op officielebekendmakingen.nl het definitieve besluit van de omgevingsvergunning. Belanghebbenden kunnen binnen zes weken in bezwaar gaan tegen dit besluit.
11. Zijn er geen bezwaren ingediend? En heeft u alle toestemmingen binnen die nodig zijn voor de werkzaamheden? Dan kunt u aan de slag.

Wanneer en hoe ontvang ik de beslissing op mijn aanvraag?

Heeft u een aanvraag voor een ontheffing soortenbescherming ingediend bij de provincie Utrecht? Houd dan rekening met een beslistermijn van twintig weken. Dit is de wettelijke beslistermijn van dertien weken plus eventueel zeven weken verlenging van deze termijn bij een groot aantal binnengekomen omvangrijke aanvragen. En exclusief de tijd die u eventueel nodig heeft voor het verstrekken van aanvullende informatie. Hebben we aanvullende gegevens nodig om te kunnen beslissen over uw aanvraag en vragen we u daar schriftelijk of via e-mail om? Stuur deze gegevens dan zo snel mogelijk op. Afhankelijk van de hoeveelheid en de aard van de aanvullende gegevens geven we u de termijn aan voor het indienen ervan (standaard houden we vier weken aan). De wettelijke beslistermijn wordt intussen opgeschort.

Heeft u een omgevingsvergunning aangevraagd bij de gemeente en hebben de werkzaamheden gevolgen voor de bescherming van dieren- en/of plantensoorten op grond van de Wet natuurbescherming? Dan vraagt de gemeente bij de provincie Utrecht een verklaring van geen bedenkingen aan voor het Wet natuurbeschermingsdeel van de werkzaamheden. Zo snel mogelijk na het verzoek van de gemeente sturen we onze beslissing (verklaring van geen bedenkingen of weigering) naar de gemeente. Waarna de gemeente deze meeneemt in het al dan niet verlenen van de omgevingsvergunning (waarover zij beslist binnen zes maanden na uw aanvraag van de omgevingsvergunning).

Het kan zijn dat u voor de werkzaamheden ook andere toestemmingen nodig heeft. Bijvoorbeeld op basis van het onderdeel Gebiedsbescherming of Houtopstanden van de Wet natuurbescherming, op basis van andere landelijke wetgeving (bijvoorbeeld de Wet Algemene bepalingen omgevingsrecht of de Wet milieubeheer), op basis van de Interim omgevingsverordening provincie Utrecht, een gemeentelijk bestemmingsplan, of van het waterschap of de Regionale Uitvoeringsdienst Utrecht. Neem voor meer informatie hiervoor contact op met de provincie, het waterschap en de gemeente. De vergunningenchecker in het Omgevingsloket kan u ook inzicht geven in welke toestemmingen er eventueel nog meer nodig zijn voor de werkzaamheden en activiteiten.

Aan het behandelen van een aanvraag voor een vergunning, ontheffing of andere toestemming kunnen kosten (leges) verbonden zijn. Deze leges stellen we jaarlijks op. Een overzicht van deze leges vindt u in de tarieventabel van de Legesverordening provincie Utrecht.

Belanghebbenden kunnen bezwaar indienen tegen het besluit binnen zes weken na de verzenddatum van de beschikking.