Werkzaamheden met gevolgen voor beschermde dieren of planten (flora- en fauna-activiteit)

Vermoedt u (bijvoorbeeld door een flora & fauna quickscan (verkennend ecologische quickscanonderzoek) door een ecologisch deskundige of eventueel door het BeSi-rapport) dat er beschermde dieren en/of planten aanwezig kunnen zijn op de locatie waar u werkzaamheden of activiteiten gaat uitvoeren? Bijvoorbeeld in een spouwmuur, aan een dak, in een gevel of in een boom? Doe dan een natuurwaardenonderzoek (nader ecologisch onderzoek). Laat dit uitvoeren door een ecologisch deskundige.

Blijkt vervolgens uit het natuurwaardenonderzoek (nader ecologisch onderzoek) dat er beschermde dieren- en/of plantensoorten aanwezig kunnen zijn en dat de werkzaamheden effecten kunnen hebben op deze dieren-  en/of plantensoorten? Bijvoorbeeld het vernielen van nesten, het verstoren of doden van dieren of het beschadigen van beschermde planten? Dan bent u in het kader van de Omgevingswet verplicht hiermee rekening te houden en toestemming (omgevingsvergunning voor of instemming met de flora- en fauna-activiteit) voor de werkzaamheden en activiteiten aan te vragen. 

Ligt de planlocatie in het stedelijk gebied of in een woonkern van de gemeente Wijk bij Duurstede, Zeist, Amersfoort, Leusden, Utrecht, Veenendaal, Woerden, Utrechtse Heuvelrug, De Ronde Venen, Woudenberg of Oudewater? Dan kunt u mogelijk de werkzaamheden uitvoeren onder de gebiedsgerichte ontheffing die de provincie verleend heeft aan deze gemeenten op basis van een Soortenmanagementplan of een Pre-Soortenmanagementplan. Neem contact op met de gemeente om na te gaan of uw werkzaamheden onder hun gebiedsgerichte ontheffing vallen en zo ja aan welke aanvullende voorwaarden u moet voldoen om gebruik te maken van deze gebiedsgerichte ontheffing.

Op basis van het flora & fauna-quickscan-rapport en het natuurwaardenonderzoeksrapport wordt bepaald of toestemming voor de werkzaamheden nodig is. Deze toestemming is vooral relevant bij de volgende werkzaamheden en activiteiten:

Ruimtelijke ingrepen, zoals bouwen, verbouwen of slopen

Bijvoorbeeld bij renovatie- of isolatiewerkzaamheden, nieuwbouw, beheer- en onderhoudswerkzaamheden en de aanleg van elektriciteit- en communicatievoorzieningen. Bij deze werkzaamheden kunnen beschermde dieren en planten verstoord of gedood worden, of kan hun verblijfplaats vernield worden.

Tijdelijke natuur ontwikkelen

Bouwgronden kunnen een aantal jaren braak liggen voordat er bijvoorbeeld een woonwijk, bedrijventerrein of energievoorziening aangelegd wordt. Op deze gronden kan de natuur zich tijdelijk ontwikkelen. Wanneer u als terreineigenaar deze tijdelijke natuur de ruimte geeft of maatregelen neemt om de natuur te stimuleren, kan het zijn dat zich ook beschermde dieren- en plantensoorten op het terrein vestigen. Het is dan belangrijk om voor de start van de ontwikkeling van tijdelijke natuur op het braakliggend terrein hiervoor toestemming aan te vragen. 

Onderzoek, onderwijs of opvang

Onderzoek doen, onderwijs geven of beschermde diersoorten opvangen, kan gevolgen hebben voor beschermde dieren- en/of plantensoorten. U heeft daarom toestemming nodig om deze activiteiten uit te voeren.

Schadebestrijding of populatiebeheer

Wanneer (beschermde) planten of dieren schade veroorzaken, kan het noodzakelijk zijn in te grijpen. Dit gaat op basis van een Faunabeheerplan. De Faunabeheereenheid Utrecht zorgt voor een gecoördineerde uitvoering van het Faunabeheerplan.

Let op: voor alle werkzaamheden die gevolgen kunnen hebben voor dieren en planten geldt in ieder geval de specifieke zorgplicht (artikel 11.27 van het Besluit activiteiten leefomgeving).

Ruimtelijke ingrepen, zoals bouwen, verbouwen en slopen

U kunt voor de ruimtelijke ingreep in aanmerking komen voor toestemming voor een flora- en fauna-activiteit als u aan alle drie de volgende voorwaarden voldoet:

1. U kunt aantonen dat er geen andere bevredigende oplossing is voor de ruimtelijke ingreep;
2. De ruimtelijke ingreep is nodig (het heeft een geldig wettelijk belang);
3. De staat van instandhouding van de beschermde soort mag niet verslechteren.

Meer informatie over deze voorwaarden vindt u in de Handleiding aanvraag ontheffing bij ruimtelijke ingrepen. Deze handleiding kunt u qua benodigde inhoud van de verschillende bijlagen voorlopig gebruiken voor de situatie vanaf 1 januari 2024. We plaatsen op deze webpagina zo snel mogelijk de handleiding voor de situatie onder de Omgevingswet.

Tijdelijke natuur ontwikkelen

U kunt voor toestemming voor een flora- en fauna-activiteit voor tijdelijke natuur in aanmerking komen als u voldoet aan de volgende voorwaarden (zie de Beleidsregels Natuur en Landschap van de provincie Utrecht):

• De bestemming van de locatie is al juridisch vastgelegd;
• De locatie heeft niet een natuurbestemming, niet een vergelijkbare bestemming en niet een bestemming die direct verbonden is aan een natuurbestemming;
• De locatie komt meer dan een jaar braak te liggen;
• U heeft een ecologische nulmeting uitgevoerd (de rapportage ervan voegt u bij de toestemmingsaanvraag). Deze nulmeting bestaat uit:
  • Een vaststelling van de huidige aanwezigheid van beschermde dieren- en plantensoorten in en rondom de locatie van de tijdelijke natuur; en
  • Een beoordeling op basis van bronnen- en veldonderzoek van de (on)mogelijkheid van de toekomstige aanwezigheid van beschermde dieren- en plantensoorten in en rondom de locatie van de tijdelijke natuur.
•  U vraagt toestemming voor de flora- en fauna-activiteit aan:
  • Wanneer er zich al beschermde dieren- en plantensoorten gevestigd hebben: toestemming voor de beschermde dieren- en plantensoorten die u bij de ecologische nulmeting aangetroffen heeft;
  • Vóórdat de tijdelijke natuur zich ontwikkelt: toestemming voor de beschermde dieren- en plantensoorten die zich kunnen gaan vestigen op de locatie ;
• U neemt geen maatregelen om het vestigen van dieren- en plantensoorten tegen te gaan. U kunt wel maatregelen nemen om het vestigen te stimuleren, zoals het aanleggen van poelen of andere verblijfplaatsen;
• De zorgplicht blijft van kracht. Dat houdt in dat u (beschermde) dieren en planten moet verplaatsen naar een plek waar zij geen last ondervinden van de geplande werkzaamheden.

Onderzoek

Toestemming voor het kunnen doen van onderzoek richt zich voornamelijk op het doden, vangen, verstoren en vervoeren van beschermde dieren- en plantensoorten en hun omgeving. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om het uitvoeren van natuurtoetsen, inventarisatieonderzoek en gebieds- en soortspecifiek onderzoek. Belangrijk is dat de deskundigheid van de medewerkers gewaarborgd wordt en dat u een duidelijke omschrijving van de activiteiten geeft. U dient de toestemmingsaanvraag in bij de provincie/gemeente waar het (hoofd)kantoor van het onderzoeksbureau of de onderzoeksorganisatie gevestigd is. Zijn ook andere provincies (in mindere mate) betrokken bij de onderzoeksactiviteiten? Dan vraagt de provincie waarbij u de toestemmingsaanvraag voor de flora- en fauna-activiteit ingediend heeft, bij de andere provincies om instemming.

Onderwijs

Onderwijsactiviteiten kunnen als gevolg hebben dat er beschermde dieren- en plantensoorten gedood, gevangen, verstoord of vervoerd moeten worden. Onderwijsactiviteiten kunnen bijvoorbeeld cursussen en excursies zijn, maar ook tentoonstellingen. Belangrijk is dat de deskundigheid van de medewerkers gewaarborgd wordt, dat er geen alternatief is (bijvoorbeeld theorie) voor de praktijkonderdelen en dat u een duidelijke omschrijving van de activiteiten geeft. U dient toestemmingsaanvraag in bij de provincie/gemeente waar het (hoofd)kantoor van de onderwijsorganisatie gevestigd is. Zijn ook andere provincies (in mindere mate) betrokken bij de onderwijsactiviteiten? Dan vraagt de provincie waarbij u de toestemmingsaanvraag voor de flora- en fauna-activiteit ingediend heeft, bij de andere provincies om instemming.

Opvang

Voor het vervoeren, opvangen, verzorgen, hanteren, euthanaseren of uitzetten van beschermde inheemse diersoorten is toestemming nodig. Belangrijk is dat de deskundigheid van de opvangmedewerkers, de verzorgingsprotocollen en het euthanasie-/uitzetbeleid gewaarborgd worden. U dient de toestemmingsaanvraag in bij de provincie/gemeente waar de opvang staat. Zijn ook andere provincies (in mindere mate) betrokken bij de opvangactiviteiten? Dan vraagt de provincie waarbij u de toestemmingsaanvraag voor de flora- en fauna-activiteit ingediend heeft, bij de andere provincies om instemming.

Schadebestrijding of populatiebeheer

Als diersoorten schade aanrichten, kan hier in bepaalde situaties en onder strenge voorwaarden tegen opgetreden worden. Het gaat dan bijvoorbeeld om het voorkomen van landbouwschade, schade aan flora en fauna of gevaar voor de openbare veiligheid. In het algemeen kunnen we voor schadebestrijding en populatiebeheer alleen toestemming verlenen als voldaan is aan de volgende voorwaarden:

1. Er bestaat geen andere bevredigende oplossing;
2. De ingreep is nodig (er is een geldig wettelijk belang); 
3. Wanneer er sprake is van schadebestrijding of populatiebeheer in of in de buurt van een Natura 2000-gebied: de maatregelen leiden niet tot verslechtering van de staat van instandhouding van de beschermde soorten en er wordt geen afbreuk gedaan aan het streven de populaties van de beschermde soorten in hun natuurlijke verspreidingsgebied in een gunstige staat van instandhouding te laten voortbestaan.

In het Omgevingsloket – Onderdeel Aanvragen:

1. Type in het zoekveld de term “flora- en fauna” in;
2. Selecteer het aanvraagformulier “Flora- en fauna-activiteit – Aanvraag vergunning (Rijk)”.

De provincie is het bevoegd gezag voor de toestemmingsaanvraag voor de flora- en fauna-activiteit. De provincie toetst hiervoor op de Rijksregels. Dient u een meervoudige aanvraag (een omgevingsvergunning voor meerdere activiteiten) in bij een gemeente en bevat die aanvraag een flora- en fauna- activiteit? Dan is de gemeente verplicht om voor de flora- en fauna-activiteit advies en instemming aan de provincie te vragen.

Afhankelijk van uw project dient u de aanvraag in als enkelvoudige of als meervoudige aanvraag:

• Een losse omgevingsvergunning flora- en fauna-activiteit (enkelvoudige aanvraag):
  • Dien alleen het aanvraagformulier flora- en fauna-activiteit inclusief de benodigde bijlagen volledig in.
  • De provincie Utrecht beslist over uw aanvraag voor een omgevingsvergunning flora- en fauna-activiteit.
• Als onderdeel van een aanvraag voor een omgevingsvergunning voor meerdere activiteiten waarvoor de provincie bevoegd gezag is (meervoudige aanvraag). Bijvoorbeeld een combinatie van een flora- en fauna-activiteit en een activiteit op basis van de Omgevingsverordening provincie Utrecht:
  • Dien het aanvraagformulier flora- en fauna-activiteit en alle andere voor uw project relevante formulieren van de provincie inclusief de benodigde bijlagen volledig in.
  • De provincie Utrecht behandelt uw meervoudige aanvraag.
• Als onderdeel van een aanvraag voor een omgevingsvergunning voor meerdere activiteiten waarvoor de gemeente het bevoegd gezag is (meervoudige aanvraag). Bijvoorbeeld een combinatie van een activiteit op basis van een gemeentelijk Omgevingsplan en een flora- en fauna-activiteit:
  • Dien het aanvraagformulier flora- en fauna-activiteit inclusief de benodigde bijlagen volledig in en dien alle voor uw project relevante formulieren inclusief de benodigde bijlagen van de gemeente volledig in.
  • De gemeente vraagt vervolgens aan de provincie Utrecht om advies en instemming met de door u aangevraagde flora- en fauna-activiteit.
• Als onderdeel van een aanvraag voor een omgevingsvergunning voor meerdere activiteiten waarvoor de provincie c.q. het waterschap het bevoegd gezag is (meervoudige aanvraag) en waarvan een van de activiteiten een wateractiviteit is. Bijvoorbeeld bij het dempen van een watergang (voor deze activiteit gelden regels van zowel de provincie als het waterschap):
  • Dien het aanvraagformulier flora- en fauna-activiteit inclusief de benodigde bijlagen volledig in en dien alle andere voor uw project relevante formulieren van het waterschap inclusief de benodigde bijlagen en van de provincie inclusief de benodigde bijlagen volledig in.
  • De provincie:
    • De provincie Utrecht beslist over uw aanvraag voor een omgevingsvergunning flora- en fauna-activiteit.
    • Beslist over de aanvraag omgevingsvergunning voor bijvoorbeeld het dempen van de watergang op basis van de Omgevingsverordening provincie Utrecht.
  • Het waterschap:
    • Beslist over uw aanvraag omgevingsvergunning voor bijvoorbeeld het dempen van de watergang op basis van hun Waterschapsverordening.

Voor toestemming voor een flora- en fauna-activiteit in het kader van schadebestrijding of  populatiebeheer neemt u contact op met de Faunabeheereenheid Utrecht. Zij vragen vervolgens de omgevingsvergunning flora- en fauna-activiteit aan bij de provincie Utrecht.

• Handleiding aanvraag ontheffing bij ruimtelijke ingrepen. Deze handleiding kunt u qua benodigde inhoud van de verschillende bijlagen voorlopig gebruiken voor de situatie vanaf 1 januari 2024. We plaatsen op deze webpagina zo snel mogelijk de handleiding voor de situatie onder de Omgevingswet.
• Activiteitenplan voor een ontheffingsaanvraag bij ontwikkelen van tijdelijke natuur 
• Activiteitenplan voor een ontheffingsaanvraag bij onderzoek, onderwijs of opvang
• Activiteitenplan voor een ontheffingsaanvraag bij schadebestrijding of populatiebeheer
• Beheer en schadebestrijding: algemene aanvraagvoorschriften
• Beheer en schadebestrijding: gebruiksvoorschriften 

Houd er rekening mee dat u in het aanvraagformulier gevraagd wordt of u aan participatie (contact met anderen over uw plannen) gedaan heeft. Participatie is niet verplicht, maar kan handig zijn.

Afhankelijk van waar u de toestemmingsaanvraag ingediend heeft (bij de provincie Utrecht (enkelvoudige aanvraag), of bij de gemeente als onderdeel van een meervoudige aanvraag), is de procedure als volgt:

Aanvraag omgevingsvergunning ingediend bij de provincie Utrecht:

1. U ontvangt van de provincie Utrecht binnen een week per brief of e-mail een formele ontvangstbevestiging van uw aanvraag. Hierin vermelden we ook het zaaknummer. Heeft u deze ontvangstbevestiging niet binnen een week ontvangen? Neem dan contact met ons op via servicebureau@provincie-utrecht.nl of via het algemeen telefoonnummer van de provincie Utrecht (030 258 91 11, vraag naar het Servicebureau van het team Vergunningverlening Natuur en Landschap).
2. We beoordelen uw aanvraag inhoudelijk en toetsen deze aan de wettelijke eisen.
3. Is uw aanvraag niet compleet waardoor we geen goed besluit kunnen nemen? Dan nemen we contact met u op.
4. Na zorgvuldige toetsing nemen we een besluit. Dit besluit sturen we naar u op en publiceren we op officielebekendmakingen.nl. Aan de hand van de locatie en/of het zaaknummer is het besluit daar ook te vinden.
5. Belanghebbenden kunnen binnen zes weken in bezwaar gaan tegen dit besluit.
6. Zijn er geen bezwaren ingediend? En heeft u alle toestemmingen binnen verkregen die nodig zijn voor de werkzaamheden? Dan kunt u aan de slag.

Als onderdeel van een meervoudige aanvraag omgevingsvergunning ingediend bij de gemeente:

1. U vraagt een omgevingsvergunning aan bij de gemeente.
2. We ontvangen van de gemeente een verzoek om instemming met de flora- en fauna-activiteit.
3. We beoordelen het verzoek inhoudelijk en toetsen deze aan de wettelijke eisen.
4. Ontbreken er gegevens? Dan nemen we (via de gemeente) contact met u op.
5. Na zorgvuldige toetsing sturen we de instemming of de weigering naar de gemeente. 
6. De gemeente neemt de instemming met de flora- en fauna-activiteit op in het ontwerpbesluit van de omgevingsvergunning. Bij een weigering van toestemming voor de flora & fauna-activiteit, kan de gemeente geen omgevingsvergunning verlenen.
7. De gemeente publiceert het ontwerpbesluit van de omgevingsvergunning op officielebekendmakingen.nl. 
8. Belanghebbenden kunnen binnen zes weken hun zienswijze indienen op het ontwerpbesluit. Zijn er geen zienswijzen binnengekomen? Dan vraagt de gemeente ons om een definitieve instemming met de flora- en fauna-activiteit af te geven.
9. We verlenen de instemming met de flora- en fauna-activiteit definitief.
10. De gemeente publiceert op officielebekendmakingen.nl het definitieve besluit van de omgevingsvergunning. Belanghebbenden kunnen binnen zes zes weken in bezwaar gaan tegen dit besluit.
11. Zijn er geen bezwaren ingediend? En heeft u alle toestemmingen binnen verkregen die nodig zijn voor de werkzaamheden? Dan kunt u aan de slag.

Wanneer en hoe ontvang ik de beslissing op mijn aanvraag?

Heeft u een aanvraag voor een omgevingsvergunning flora- en fauna-activiteit ingediend bij de provincie Utrecht (enkelvoudige aanvraag)? Houd dan rekening met de beslistermijn van de reguliere procedure van 14 weken. Dit is de wettelijke beslistermijn van 8 weken plus eventueel 6 weken verlenging van deze termijn bij een groot aantal binnengekomen omvangrijke aanvragen. En exclusief de tijd die u eventueel nodig heeft voor het verstrekken van aanvullende informatie.

Hebben we aanvullende gegevens nodig om te kunnen beslissen over uw aanvraag en vragen we u daar schriftelijk of via e-mail om? Stuur deze gegevens dan zo snel mogelijk op. Afhankelijk van de hoeveelheid en de aard van de aanvullende gegevens geven we u de termijn aan voor het indienen ervan (standaard houden we 4 weken aan). De wettelijke beslistermijn wordt intussen opgeschort.

Op verzoek van de initiatiefnemer of na verzoek van de provincie en met instemming van de initiatiefnemer kan de aanvraag voor een omgevingsvergunning flora- en fauna-activiteit behandeld worden volgens de uitgebreide procedure (6 maanden + mogelijkheid tot verlenging met redelijke termijn). Dit kan voor een initiatiefnemer handig zijn bij een initiatief met behoorlijke impact/omvang en alleen onder de volgende voorwaarden:

• De initiatiefnemer vraagt erom;
• Er is een behoorlijke impact op de omgeving;
• Er spelen veel belangen die voor een zorgvuldige besluitvorming goed onderzocht moeten worden.

Heeft u een omgevingsvergunning aangevraagd bij de gemeente en hebben de werkzaamheden gevolgen voor de bescherming van dieren- en/of plantensoorten? Dan vraagt de gemeente aan de provincie Utrecht om instemming met het flora- en fauna-activiteit deel van de werkzaamheden. Zo snel mogelijk na het verzoek van de gemeente sturen we onze beslissing (instemming of weigering) naar de gemeente. Waarna de gemeente deze meeneemt in het al dan niet verlenen van de omgevingsvergunning (waarover zij beslist binnen 6 maanden na uw aanvraag van de omgevingsvergunning).

We krijgen zo nu en dan het verzoek of we een toestemming extra snel kunnen behandelen. We begrijpen heel goed dat initiatiefnemers snel uitsluitsel willen. We doen er dan ook alles aan om dit te bewerkstelligen. Voor een spoedprocedure zijn echter speciale kaders. Inzicht hierin vindt u in de Handleiding aanvraag ontheffing soortenbescherming bij ruimtelijke ingrepen.

Het kan zijn dat u voor de werkzaamheden ook andere toestemmingen nodig heeft. Bijvoorbeeld als het gaat om een activiteit die effect kan hebben op een Natura 2000-gebied of als het gaat om het kappen van een houtopstand buiten de gemeentelijke bebouwingscontour houtkap of op basis van de Omgevingsverordening provincie Utrecht, een gemeentelijk bestemmingsplan of een Waterschapsverordening. Neem voor meer informatie hierover contact op met de provincie, de gemeente, de omgevingsdienst van de gemeente of het waterschap. De vergunningenchecker in het Omgevingsloket kan u ook inzicht geven in welke toestemmingen er eventueel nog meer nodig zijn voor de werkzaamheden en activiteiten.

Let op: gebeurt er bij de flora- en fauna-activiteit een ongewoon voorval (iets dat afwijkt van het normale verloop, bijvoorbeeld een storing, ongeluk, zwaar ongeval of ramp door bijvoorbeeld de uitvoering van de activiteit, vandalisme of blikseminslag), heeft deze gebeurtenis (mogelijk) nadelige gevolgen voor de fysieke leefomgeving en zijn de gevolgen van de gebeurtenis significant? Dan bent u verplicht:

• De provincie hierover zo snel mogelijk te informeren via het telefoonnummer van de Regionale Uitvoeringsdienst (RUD) Utrecht: 0800-0225510 (24/7 bereikbaar);
• Direct maatregelen te nemen om de gevolgen zo klein mogelijk te houden;
• Informatie over het ongewoon voorval (oorzaken en omstandigheden ongewoon voorval, gegevens inschatting aard en ernst gevolgen voorval en maatregelen om nadelige gevolgen van het voorval voor te voorkomen) aan te leveren via het Omgevingsloket. Ga hiervoor naar het onderdeel Aanvragen en selecteer het formulier “Ongewoon voorval bij een flora- en fauna-activiteit - Informatie ongewoon voorval”. De Regionale Uitvoeringsdienst (RUD) Utrecht behandelt vervolgens de binnengekomen informatie.

Gaat u een evenement in de buitenlucht organiseren? Dan moet u rekening houden met de eventueel aanwezige beschermde dieren en planten. Meer hierover vindt u op deze webpagina.

Aan het behandelen van een aanvraag voor een omgevingsvergunning bij de provincie of voor instemming van de provincie met een omgevingsvergunning van de gemeente kunnen kosten (leges) verbonden zijn. Deze leges stellen we jaarlijks op. Een overzicht van deze leges vindt u in de tarieventabel van de Legesverordening provincie Utrecht.

Belanghebbenden kunnen bezwaar indienen tegen het besluit binnen zes weken na de verzenddatum van de beschikking.