Toekomst Utrechtse landelijk gebied

Centraal in onze afweging het komende jaar, staat de balans tussen wat nodig is om te komen tot een gezonde natuur, een economisch rendabele en duurzame landbouw en een vitaal landelijk gebied, met ruimte voor duurzame maatschappelijke en economische ontwikkelingen. Het is belangrijk dat het op korte termijn weer mogelijk is om vergunningen af te kunnen geven voor zowel de agrarische sector, als ook voor andere maatschappelijke en economische ontwikkelingen zoals woningbouw en het aanleggen van wegen. Utrecht heeft drie hoofddoelen opgesteld om de toekomst van het landelijk gebied te realiseren:

1. Het versterken van de natuur. Net als in de rest van Nederland, gaat het niet goed met de Utrechtse natuur. In onze provincie zijn negen stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden. Het eerste doel is behoud en herstel van deze gebieden door middel van het behalen van de (landelijk bepaalde) stikstof-omgevingswaarde. In officiële termen heet dat: het halen van de omgevingswaarde voor de Natura 2000-gebieden. De gegevens hiervoor verzamelen we met natuurdoelanalyes (NDA) inclusief een landschapsecologische systeemanalyse (LESA) en stikstofanalyses. Aanvullend wordt het Natuurnetwerk Nederland (NNN) en de Groene Contour gerealiseerd en de biodiversiteit versterkt. Bekijk de kaart met daarop de NNN-gebieden in de provincie Utrecht.
2. Het bodem en waterprogramma 2022-2027 streeft naar een robuust bodem- en watersysteem. Bodem en het water vormen de basis van onze leefomgeving en zijn onafscheidelijk met elkaar verbonden. In de Utrechtse veengebieden daalt de bodem tussen 2 tot 10 millimeter per jaar. Dit veroorzaakt schade en leidt in de agrarische gebieden tot problemen zoals hogere kosten voor het waterbeheer en ongewenste uitstoot van broeikasgassen (CO2, methaan, lachgas) uit de veenbodems. Het verminderen van bodemdaling en de uitstoot van broeikasgassen (CO2, methaan, lachgas), een goede waterkwaliteit en voldoende water zijn belangrijke voorwaarden voor de toekomst van het Utrechtse landelijk gebied. Samen met boeren, collectieven en waterschappen werken we aan maatregelen die bodemdaling tegengaan, zoals de aanleg van waterinfiltratiesystemen of het verhogen van het waterpeil. Voor verbetering van de waterkwaliteit zijn natuurvriendelijke oevers of slootrandbeheer goede maatregelen.
3. Toekomstperspectief voor de landbouw. Wij streven naar een economisch rendabele en duurzame landbouw. In lijn met de Utrechtse Landbouwvisie staat de transitie naar kringlooplandbouw centraal. De focus ligt op de ‘blijvers’ onder de agrarische ondernemers. We willen hen faciliteren bij de transitie naar kringlooplandbouw. Dit doen we onder andere door te gaan werken met bedrijfsdoelen op basis van kritische prestatie-indicatoren. Deze relateren we aan de gebiedsgerichte opgaven. Ondernemers hebben daardoor handelingsperspectief. Verder gaan we door met innovatie, kennisoverdracht en investeringssubsidies. Via de grondstrategie en kavelruil ondersteunen we ondernemers om hun bedrijf toekomstbestendig te maken. Tot slot zetten we in op vergoedingen voor groenblauwe diensten.

    

De toekomst van het Utrechtse landelijk gebied wordt gerealiseerd door middel van drie hoofdactiviteiten:

• Een integrale aanpak voor de gehele provincie. We werken vanuit de vijf hoofdopgaven (stikstof, natuur, waterkwaliteit, klimaat en bodemdaling en landbouw), samen met alle sectoren – niet alleen vanuit de agrarische sector. Per gebied bepalen we samen met de gebiedspartners de aanvullende opgaven die we in de Gebiedsgerichte Aanpak meenemen.
• Een gebiedsgerichte aanpak, waarin het gebied centraal staat. De gebiedsprocessen zijn maatwerk en per gebied kijken we naar de behoefte van de gebiedspartners, wat de meest efficiënte aanpak is en welke rol de provincie inneemt. Hierin zijn we verantwoordelijk voor het Gebiedsprogramma.
• Samenwerking met de gebiedspartners. De provincie Utrecht werkt nauw samen met gebiedspartners als het stikstofcollectief, de verschillende terreinbeheerders, landbouw- en natuurorganisaties, agrarische ondernemers, waterschappen, gemeenten, VNO-NCW, Bouwend Nederland en andere belanghebbenden. De samenwerking en onderlinge verhoudingen zijn binnen de provincie Utrecht goed. We vinden het belangrijk dat deze samenwerking goed blijft en dat er draagvlak voor de Gebiedsgerichte Aanpak blijft. Hier blijven we ons hard voor inzetten.

Agenda Vitaal Platteland

Agenda Vitaal Platteland (AVP) is een programma van de provincie dat uitvoering geeft aan de hoofdopgaven. Vanuit het programma AVP pakken we maatschappelijke uitdagingen, zoals de klimaatproblematiek, aan en voeren we voor de provincie maatregelen uit die het platteland krachtig, aantrekkelijk, economisch en sociaal sterk moeten houden. Dit doen we onder andere door ontwikkeling van natuur, verbetering van bodem- en waterkwaliteit, ondersteuning van de landbouwsector, aanleggen van recreatieve voorzieningen en het aanbieden van subsidieregelingen die de leefbaarheid van de landelijke gebieden verbetert. AVP stemt de maatregelen af met alle betrokken partijen in gebied via gebiedsprocessen om tot goede en gedragen oplossingen te komen.

Provinciale bron- en natuurmaatregelen

Om de stikstofdepositie op de Natura 2000-gebieden te verminderen, worden zogenaamde bronmaatregelen getroffen. Hiermee wordt de uitstoot van stikstof voorkomen en verminderd bij de bron. Dat vraagt inspanningen van alle sectoren die stikstofuitstoot veroorzaken. Het Rijk neemt hiervoor bronmaatregelen gericht op de landbouw, industrie, bouw en mobiliteit, als ook natuurmaatregelen.

Om een gezonde natuur, toekomstperspectief voor de landbouw en economische en maatschappelijke ontwikkelingen hand in hand te laten gaan, zijn aanvullende provinciale bronmaatregelen nodig. De provincie ontwikkelt hiervoor een 'instrumentenkoffer'. Aanvullend vragen we aan iedere sector een bijdrage en grijpen kansen aan om (stikstof)ruimte vrij te maken om de provinciale doelenbank te vullen, met als doel om de belasting van de natuur te verminderen en daarmee de omgevingswaarden te halen. Binnen de provincie Utrecht kan ook aanspraak gedaan worden op een subsidie voor het realiseren en verbeteren van natuur en landschap.

Vergunningverlening

Als bevoegd gezag verleent de provincie vergunningen voor de Wet Natuurbescherming als wordt voldaan aan de wettelijke eisen. Hiermee worden maatschappelijke en economische ontwikkelingen voor de landbouw, (woning)bouw, infrastructuur en andere projecten weer mogelijk gemaakt. Hierbij hebben we oog voor langdurige houdbaarheid en het bieden van zekerheid voor de toekomst.

In 2019 kwam er een eind aan het Programma Aanpak Stikstof (PAS) omdat het in strijd was met Europese regels. Ondernemers die een zogeheten PAS-melding hebben gedaan en daardoor geen vergunning hoefden aan te vragen, moeten dat mogelijk alsnog doen. Voor hen is het landelijk legalisatieprogramma PAS-meldingen opgezet.

Lees meer over vergunningen

Subsidies

De provincie neemt een duurzame en economisch rendabele landbouwsector als uitgangspunt. Hiervoor is toekomstperspectief voor de agrarische sector nodig. Vanaf 2023 zetten we in op een duurzame en rendabele landbouw via het GLB 2023-2027 (Europese middelen voor verduurzaming landbouw).

Daarnaast zijn er nu al andere middelen beschikbaar, zoals voor innovatie (Regiodeal Foodvalley, Boeren op Hoog Water) of voor niet productieve investeringen, zoals aanleg van waterinfiltratiesystemen om bodemdaling af te remmen. In het NPLG zullen we aanvullende instrumenten ontwikkelen om de transitie mogelijk te maken.